مطالعه تطبیقی نکاح موقت با نهادهای مشابه در فقه اهل تسنن

مطالعه تطبیقی نکاح موقت با نهادهای مشابه در فقه اهل تسنن

مقدمه :

ازدواج موقت یکی از انواع ازدواج میباشد که قبل از اسلام هم رواج داشته است، این امر طبق ضوابطی تقریبا مشابه با ازدواج دائم در اسلام مجوز شرعی گرفت. ازدواج موقت در زمان پیامبر (ص) در بین مسلمانان رواج داشت. استناد قرآنی آن آیه 24 سوره نسا است. ازدواج موقت یک حکم قرآنی است و تا زمان اواخر خلافت خلیفه دوم جاری بود ولی بنا به لحاظی عمر ازدواج موقت را تحریم کرد. اگرچه این تحریم شاید از احکام ثانویه بوده، ولی به عنوان یک قانون در بین مسلمانان اهل سنت باقی ماند. با این حال، اختلافاتی بین مسلمانان بعد از خلیفه دوم به وجود آمد. ائمه شیعه در احیا و زنده نگه داشتن این حکم قرآنی تلاش ها کرده اند. بزرگان شیعه از جمله شیخ کلینی، شیخ طوسی و شیخ صدوق احادیث مفصلی را از پیامبر اسلام (ص) و ائمه شیعه درباره ازدواج موقت بیان داشته اند. در کتب اهل سنت از جمله در مورد مشروعیت ازدواج موقت در صدر اسلام احادیث و روایاتی را نقل کرده اند با اینکه شیعه آن را مشروع میداند ولی این حکم الهی به علل مختلف مورد سوءاستفاده قرار میگیرد. ازدواج مسیار نوعی ازدواج است که در سال های اخیر در برخی از کشور های اسلامی رواج یافته و مورد استقبال عده ای از مردان و زنان عرب واقع شده است. از آن جا که اهل تسنن ازدواج موقت را مشروع نمیدانند، برای پاسخ به نیاز های بعضی از مردان و زنان جوان ازدواج مسیار را مطرح نمودند. مسیار نوعی ازدواج دائم است که برآن شرط می شود زن حق نفقه و همخوابگی نداشته و شوهر مختار است، هر وقت بخواهد نزد زن برود. زن نیز در زندگی خود آزاد بوده و مرد نسبت به وی ریاست و مدیریتی ندارد. این نوشتار شرایط ازدواج مسیار و ادله علمای موافق و مخالف اهل تسنن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

چنانچه اشاره شد ازدواج موقت (متعه) در نظام حقوقی ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است اما ازدواج موقت با نهاد های مشابه در فقه اهل تسنن موضوع بحث قرار نگرفته است. در واقع در این تحقیق نگارنده بر آن است که جنبه های مبهم موضوع را روشن نماید. به طور قطع ،به شکل مسلم و قاطع
نمیتوان با موضوع برخورد کرد و تحقیق به دلیل کم سابقه بودن شاید جنبه گسترش علم را در بر داشته باشد. به نظر میرسد با توجه به ماهیت و آثار این پژوهش در این تحقیق به بررسی ادله و آراء فقها و قوانین پرداخته میشود، که این ادله شامل آیات قرآن کریم، روایات و اجماع هستند که در آن ها به بررسی حکم پرداخته شده است.

به هر حال موضوع که میتوان مطالعه تطبیقی ازدواج موقت با نهادهای مشابه در فقه اهل تسنن باشد به نظر میرسد از لحاظ ماهیت و اثر ازدواج موقت با نهاد های مشابه در فقه اهل تسنن مثل ازدواج مسیار شباهت و تفاوت هایی داشته باشد که این ازدواج مورد نقد و بررسی فقها و علمای آنان میباشد که بعضی از فقهای شیعه نیز آن را مورد بررسی فقهی قرار داده­­اند. در مورد حکم ازدواج مسیار بین علمای معاصر اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد، برخی آن را جایز و برخیحرام و برخی قائل به توقف شده اند که به این موضوعات در جای خود اشاره خواهد شد.

هدفی که نگارنده در این تحقیق دارد، علاوه بر بررسی هریک از این دونوع از ازدواج به تفکیک، نظرات شیعه و اهل سنت این است که نقدی منصفانه بر آن حاکم سازد.