ارائه مدلی جهت انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس با استفاده از رویکرد تلفیقی تکنیک گروهی DEMATEL و VIKOR در محیط فازی
 ارائه مدلی جهت انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس با استفاده از رویکرد تلفیقی تکنیک گروهی DEMATEL و VIKOR در محیط فازیفهرست مطالبچکیده .......1 فصل اول-کلیات تحقیق..........2 مقدمه........3 1.1.بیان مساله.......4 1.2.اهمیت و ضرورت تحقیق.........5 1.3.اهداف تحقیق.........6 1.4.سوالات تحقیق.............8 1.5.شرح واژه ها واصطلاحات........8 فصل دوم- مروری برادبیات موضوع.......12 2.1. لجستیک معکوس....................13 2.1.1.تعریف لجستیک معکوس...........................142.1.2.تاریخچه به کارگیری لجستیک معکوس................................................................................................15 2.1.3.دلایل استفاده از لجستیک معکوس.......................................................................................................15 2.1.4.ابعاد لجستیک معکوس.........................................................................................................................17 2.1.5. هدف لجستیک معکوس چیست؟.......................................................................................................21 2.1.6. لجستیک معکوس و مراحل بهبود مستمر............................................................................................21 2.2.لزومانتخاب تامین کننده لجستیک معکوس............................................................................................24 2.2.1. عوامل تشویق کننده شرکتها به برون سپاری لجستیک معکوس............................................................25 2.2.2. اهمیت استفاده از برون سپاری لجستیک معکوس.................................................................................27 2.2.3. مزیت های استفاده از روش برون سپاری..............................................................................................27 2.2.4. موانع و مشکلات استفاده از روش برون سپاری.....................................................................................28 2.2.5. ملاحظات مربوط به فرآیند روش استفاده از برون سپاری......................................................................29 2.2.6.انتخاب شرکت های تامین کننده لجستیک معکوس طرف سوم.............................................................30 2.3. تاریخچه فعالیت های انجام شده درپیدا کردن بهترین روش برون سپاری..................................................31 2.4.ریاضیات فازی........................................................................................................................................34 2.4.1. مجموعه فازی.....................................................................................................................................36 2.4.2.نمایش یک مجموعه فازی...................................................................................................................36 2.4.3. سیستم های فازی.................................................................................................................................37 2.4.4. اعداد فازی مثلثی.................................................................................................................................37 2.4.5.عملیات پایه روی اعداد فازی...............................................................................................................38 2.4.6. متغیرهای زبانی....................................................................................................................................42 2.4.7. تبدیل اعداد فازی به اعداد قطعی..........................................................................................................43 2.5. تکنیک DEMATEL فازی گروهی.........................................................................................................44 2.6. تکنیک VIKOR.....................................................................................................................................49 2.6.1 مراحل روش VIKOR...........................................................................................................................50 2.6.1.1 گام اول: تشکیل ماتریس تصمیم.......................................................................................................50 2.6.1.2 بی مقیاس کردن ماتریس تصمیم.......................................................................................................50 2.6.1.3 تعیین بردار وزن معیارها....................................................................................................................51 2.6.1.4 تعیین بهترین و بدترین مقدار از میان مقادیر موجود برای هر معیار......................................................51 2.6.1.5 تعیین مقدار سودمندی (S) و مقدار تاسف (R)..................................................................................52 2.6.1.6 محاسبه شاخص VIKOR (مقدار Q)................................................................................................52 2.6.1.7 مرتب کردن گزینه ها بر اساس مقادیر R,S,Q.................................................................................53 2.6.1.8 انتخاب بهترین گزینه.......................................................................................................................53 2.7. وزن دهی به تصمیم گیرندگان..............................................................................................................55 فصل سوم - روش اجرای تحقیق..................................................................................................................56 مقدمه..........................................................................................................................................................57 3.1. روش تحقیق.........................................................................................................................................57 3.2. مراحل اجرای پژوهش..........................................................................................................................58 3.3. روش های گرد آوری اطلاعات............................................................................................................59 3.3.1. جامعه آماری.....................................................................................................................................59 3.3.2. پایایی و روایی..................................................................................................................................60 3.3.3. روش های تجزیه و تحلیل ................................................................................................................61
فصل چهارم –تجزیه وتحلیل داده های تحقیق............................................................................................63 مقدمه.........................................................................................................................................................64 4.1. تعیین تیم تصمیم گیری.......................................................................................................................67 4.2. تعیین وزن تصمیم گیرندگان...............................................................................................................67 4.3. تعیین گزینه های لجستیک معکوس طرف سوم...................................................................................69 4.4. انتخاب معیارها ..................................................................................................................................69 4.5. تعیین ساختار ارتباطات بین معیارها از طریق روش DEMATEL فازی گروهی.....................................72 6-4 تعیین وزن معیارها ..............................................................................................................................77 7-4 انتخاب بهترین تأمین کننده لجستیک معکوس از طریق VIKOR فازی................................................85 فصل پنجم –نتایج و پیشنهادات................................................................................................................92 مقدمه.........................................................................................................................................................93 5.1. نتایج تحقیق........................................................................................................................................93 5.2. پیشنهاداتی به سازمانها در راستای موفقیت در برون سپاری لجستیک معکوس.......................................96 5.3. محدودیت های تحقیق........................................................................................................................97 5.4. پیشنهاد برای تحقیقات آتی.................................................................................................................98
چکیدهبا پیشرفت کنونی صنایع، بازگشت و استفاده مجدد از محصولات استفاده شده به یکی از فعالیت های مهم لجستیکی صنایع تولیدی مبدل گردیده است. این امر منجر به ایجاد قوانین در این زمینه و همچنین افزایش آگاهی در بین مردم به منظور حفظ محیط زیست و کاهش ضایعات شده است. با توجه به نیازهای تخصصی در جهت انجام فعالیت های لجستیکی و گسترده تر شدن دامنه فعالیت در صنایع تولیدی باعث گردیده تا صنایع به تامین کنندگان لجستیک معکوس طرف سوم -که به صورت تخصصی به فعالیت های لجستیکی می پردازند- گرایش پیدا نمایند. از این رو انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس و عوامل تاثیر گذار در این انتخاب و ساختار عوامل تاثیر گذار در انتخاب این تامین کنندگان از مسائل مهم صنایع تولیدی به شمار می رود. در این تحقیق با استفاده از روش DEMATEL روابط عوامل موثر بر انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس تحلیل شده و با استفاده از روش VIKOR در محیط فازی تامین کنندگان طرف سوم لجستیک معکوس رتبه بندی گردیده اند. لازم به ذکر است که روش VIKOR یکی از روش های تصمیم گیری چند معیاره است که بر رتبه بندی و انتخاب مجموعه ای از گزینه ها و تعیین راه حل سازشی برای یک مساله با معیارهای متضاد تمرکز دارد. در این تحقیق یک رویکرد فازی برای روش VIKOR پیشنهاد گردیده که رتبه بندی گزینه ها و اوزان اهمیت معیار ها به عنوان اعداد فازی ماخوذ از متغیر های کلامی صورت گرفته است. فصل اول کلیات تحقیق مقدمه لجستیک معکوس[1] یعنی فرآیند حرکت و انتقال مناسب اقلام مصرف شده و مصرف نشده از آخرین مقصد توزیع شده برای کسب ارزشمندی محصولات در نزد مشتری و یا مصرف مناسب آن (عالم تبریز،1388). اجرای کارآمد لجستیک معکوس نیازمند این است که یک شبکه لجستیکی مناسب برای اجرای فعالیت های زنجیره تامین معکوس[2] مانند جمع آوری، بازرسی، انبارداری، جداسازی، بازیافت، تولید دوباره، تعمیر و... ایجاد گردد. بنابراین امروزه بسیاری از صنایع تمایل زیادی دارند تا سرویس لجستیک معکوس خود را برون سپاری[3] کنند. از مزیت های این امر میتوان به این اشاره کرد که هزینه های لجستیکی سازمان از این طریق به شدت کاهش پیدا مینماید. همچنین سازمان با برون سپاری لجستیک معکوس خود میتواند به جای انجام فعالیت های لجستیکی، وارد کسب و کار و بازارهای جدید شود (کانان[4]،2009). زمانی که سازمان ها تصمیم به برون سپاری لجستیک معکوس میگیرند باید این سوال اساسی را پاسخ دهند که آیا یک تامین کننده لجستیک معکوس طرف سوم (3PRLP[5]) کارآمد، برای شبکه لجستیک مورد نیاز وجود دارد ؟ سازمان ها بدنبال شیوه ای هستند که با استفاده از آن بتوانند تامین کننده مناسبی را از بین گزینه ها انتخاب نمایند. در این راستا فعالیت های مختلفی صورت پذیرفته است. در این تحقیق نیز سعی شده تا با ارائه مدلی برای انتخاب تامین کننده لجستیک معکوس، به سازمان ها یاری رساند تا با توجه به جنبه های مختلف در این انتخاب تصمیم مناسب را اخذ نمایند. 1.1. بیان مسالهلجستیک معکوس فرآیند جمع آوری و انتقال کالاهای برگشتی و نحوه برخورد مناسب با این نوع اقلام و انجام تمامی عملیات مرتبط با مصرف دوباره کالا و مواد به منظور افزایش بهره وری، سود دهی و کارآمدی سازمان است. این امر به شناسایی نیازها، کسب اطلاعات، خواسته ها، یرنامه ها و مراحلی است که از سوی مشتری به سوی تولید کنندگان و تامین کنندگان جریان دارد نیازمند میباشد. لجستیک معکوس نیازمند همکاری نزدیک واحد های تولید، بازاریابی، امور مالی و سیستم های اطلاعاتی در منابع انسانی است. این امر از آن جهت است که از بروز تضاد ها و نا هماهنگی ها تا حد امکان جلوگیری گردد. از این رو انتخاب صحیح تامین کننده در لجستیک معکوس میتواند بخش بزرگی از مشکلات در این عرصه را کاهش داده و یا حذف نماید. مساله ای که در اینجا مطرح میشود این است که یک سازمان چگونه میتواند از بین تامین کنندگانی که در این زمینه وجود دارند یکی را به عنوان تامین کننده منتخب برگزیند؟ هریک از تامین کنندگان دارای شاخص هایی هستند که میتوان از آن جمله به موارد زیر اشاره نمود:
انتخاب بهترین تامین کننده لجستیک معکوس با استفاده از نظرات کارشناسان و با بررسی عوامل پیشگفته توسط گروه تصمیم گیرندگان[10] صورت میگیرد. برخی از این شاخص ها توسط متغیر های زبانی توصیف میگردند که این متغیر ها باید به مقادیر کمی تبدیل شوند که این کار از طریق وزن دهی در محیط فازی انجام میگیرد. استفاده از تئوری مجموعه های فازی[11] در کار با ابهامات انسانی و اظهارنظر در تصمیم گیری ها میتواند مفید واقع گردد. در اینجا باید به این نکته توجه داشت که وزن شاخص ها باید به دو صورت مورد بررسی قرار گیرد. یکی وزن مطلق و دیگری وزن ناشی از تاثیر گذاری شاخص ها بر یکدیگر می باشد. در هر صورت روند انتخاب با تعیین معیارهای مناسب و از طریق تعیین روابط بین آنها آغاز میگردد. در این تحقیق ابتدا معیار هایی که برای انتخاب 3PRLP لازم میباشد، مشخص میگردد و پس از وزن دهی به شاخص ها سازمان باید در مورد انتخاب تامین کننده تصمیم گیری نماید. با توجه به اینکه ممکن است انتخاب در شرایط ابهام و غیر مطمئن صورت بگیرد، لذا مدل در فضای فازی پیاده میگردد. همچنین ساختار روابط بین شاخص ها با استفاده از روش DEMATEL[12] فازی مشخص میگردد و با استفاده از روش VIKOR فازی، تامین کننده لجستیک معکوس انتخاب میشود. 1.2. اهمیت و ضرورت تحقیقامروزه مدیریت کارکرد های لجستیکی در سازمان ها و تشکیلات مدرن را میتوان تصمیم گیری پیرامون توزیع کامل کالاها و خدمات شرکت عنوان نمود. از طرفی آنچه در مدیریت مورد توجه می باشد به حداکثر رساندن ارزش افزوده کالا ها و خدمات و کاهش هزینه های شرکت میباشد. از این رو شرکت ها تمایل دارند تا از خدمات شرکت های تامین کننده لجستیک معکوس استفاده نمایند. از جمله دلایل برون سپاری فعالیت های لجستیک معکوس میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: v شرکت های تامین کننده لجستیک معکوس طرف سوم(3PRLP) دارای سیستم اطلاعاتی پیشرفته، قابلیت حمل و نقل ابزار، تجهیزات جابه جایی مواد و امکانات انبارداری برای ارائه کامل خدمات زنجیره تامین معکوس هستند. لجستیک معکوس نمیتواند هسته فعالیت های یک شرکت باشد و ممکن است در اثر این فعالیت های فرعی و ثانویه، وظایف اصلی سازمان به خوبی انجام نگیرد. با برون سپاری لجستیک معکوس شرکت ها میتوانند بر فعالیت های اصلی خود متمرکز شوند. [1] Reverse Logistics [2] Reverse Supply Chain [3] Outsourcing [4]Kannan [5] Third Part Reverse Logistic Provider [6] Quality [7] Distribution [8] Reverse Logistics Cost [9]Technical & Engineering Capability [10] Decision Making Group [11] Fuzzy Set Teory [12] Decision Making Trial and Evaluation Laboratory جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
