بررسی تطبیقی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی WORD

بررسی تطبیقی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی WORD

 چکیده

 بررسی تطبیقی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی

 رساله­ی حاضر کاوشی در اندیشه­ها و آثار برجسته­ی افلاطون و سهروردی پیرامون دو مقوله­ی عقل و عشق است. این تحقیق در پنج فصل به شرح زیر تنظیم شده است:

-­ فصل اول، شامل کلیات است.

­­-­ فصل دوم، شامل تعاریف و تقسیمات عقل و عشق است.

-­ فصل سوم، بررسی ماهیت و جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی افلاطون است.

-­ فصل چهارم، بررسی ماهیت و جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی سهروردی است.

-­ فصل پنجم، بررسی تطبیقی آرای این دو فیلسوف پیرامون عقل و عشق. علی­رغم نظر عده­ای مبنی اختلاف میان حیطه­ی عقل و عشق، به نظر می­رسد در دیدگاه افلاطونهیچ تضادی بین عقل و عشق وجود ندارد، چرا که تا انسان زیبایی چیزی را که غایت عشق است، درک نکند هرگز به آن عشق نمی­ورزد. افلاطون در عین حال که عشق را یک امر فطری می‏داند ولی به وسیله­ی عقل به اثبات آن می‏پردازد. پس نه تنها عقل و عشق با هم تعارضی ندارد، بلکه هرکدام مکمّل یکدیگرند.

سهروردی اما در نظام فلسفی خود، علی­رغم روش اشراقی، که به تعبیر او «حکمت بحثی، ذوقی» است، عقل را به عنوان ابزار شناخت، مقدمه­ای برای ورود به حکمت اشراقی می­داند و در نگاه هستی­شناختی خود، ما را به شناخت حقیقت عقل که صادر اول و همان حقیقت انسانی است، متوجه می­کند و بواسطه­ی عشق است که این حقیقت باز شناخته می­شود.

 کلید واژه: عقل، عشق، زیبایی، افلاطون و سهروردی

 

فهرست مطالب

 

فصل اول:کلیات

1-1- مقدمه2

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق.. 2

1-3- هدف تحقیق.. 3

1-4- پیشینه تحقیق.. 3

1-5- روش تحقیق.. 5

1-6- سؤالات تحقیق.. 5

1-7- فرضیه تحقیق.. 5

1-8- تعاریف مفهومی.. 7

 

فصل دوم: کلیات بحث عقل و عشق

2-1- تعریف عقل.. 9

2-1-1- عقل در لغت.. 9

2-1-2- عقل در اصطلاح فلسفه و اقسام آن.. 10

2-1-3- عقل در قرآن و برخی روایات.. 12

2-1-4- عقل نزد علما و عرفا.. 14

2-1-4-1-عقل جزئی و عقل کلی................. 15

2-2- تعریف عشق.. 16

2-2-1- معنای لفظی عشق.. 16

2-2-2- معنای اصطلاحی عشق.. 17

2-2-3- عشق در قرآن و روایات و احادیث.. 18

2-3- اقسام عشق.. 19

2-4- عشق در عرفان.. 21

2-5- مقابله عقل و عشق.. 22

2-6- تجلیات عشق و رابطه آن با عقل (آگاهی).. 24

 

فصل سوم: بررسی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون

3-1- بررسی جایگاه عشق در نظام فلسفی افلاطون.. 27

3-1-1- روش افلاطون در طرح مسأله­ی عشق.. 27

3-1-2- اساطیر یونان و عشق در نظام فلسفی افلاطون.. 29

3-1-3- تفاوت عشق افلاطونی با انواع عشق.. 31

3-1-4- حقیقت عشق در رساله مهمانی افلاطون.. 32

3-1-5- عشق در رساله فایدروس و مکالمه منون افلاطون.. 36

3-1-6- عشق و رابطه­ی آن با زیبایی.. 37

3-1-7- رابطه زیبایی با خیر به واسطه­ی عشق.. 40

3-1-8- درک مفهوم عشق با کمک نظریه­ی ایده­ها (مثل).. 42

3-2- بررسی جایگاه عقل در نظام فلسفی افلاطون.. 45

3-2-1- روش عقلانی در معرفت­شناسی افلاطون.. 45

3-2-2- چیستی معرفت از دیدگاه افلاطون.. 48

3-2-3- مبانی متافیزیکی افلاطون.. 52

3-2-3-1- تبیین روش دیالکتیک و ضرورت آن.. 53

3-2-3-2- عقل کلی و عقل جزئی و ارتباط میان این­دو (روش دیالکتیک).. 53

3-2-3-3- مثل و جایگاه آن در معرفت­شناسی افلاطون.. 54

3-2-3-3-1-شهود ذات مُثُل از طریق عقل.. 58

 

فصل چهارم: بررسی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی سهروردی

4-1- بررسی جایگاه عشق در نظام فلسفی سهروردی.. 62

4-1-1- شیخ اشراق و روش او.. 62

4-1-2- حقیقت عشق در مونس­العشاق سهروردی.. 64

4-1-3- فطری بودن عشق.. 67

4-1-4- معرفت و اهمیت آن.. 70

4-1-5- محبت و مراتب آن.. 70

4-1-6- عشق در انوار و افلاک.. 71

عنوان صفحه

 

4-1-7- کارکرد عشق در تعالی انسان.. 73

4-1-7-1- رسیدن به مقام خلیفه­الهی.. 73

4-1-7-2- ترک تعلقات مادی و در بند کردن نفس اماره.. 74

4-1-8- سریان عشق در عالم.. 76

4-2-بررسی جایگاه عقل در نظام فلسفی سهروردی.. 77

4-2-1- حکمت اشراق فلسفه است یا عرفان؟.. 77

4-2-2- اهمیت عقل نزد شیخ اشراق.. 78

4-2-3- عقل و شهود.. 82

4-2-4- عالم عقل در نظر شیخ اشراق.. 84

4-2-6- عقل سرخ.. 85

4-2-7- عقل اول در اندیشه شیخ و چند تن از حکیمان.. 86

4-2-8- عقل فعال در اندیشه شیخ اشراق.. 88

 

فصل پنجم: خلاصه و جمع بندی

5-1- مقدمه.. 91

5-2- معرفت از دیدگاه افلاطون و سهروردی.. 92

5-3- مقایسه­ی تطبیقی دیدگاه افلاطون و سهروردی در باب عشق 96

5-4- مقایسه­ی تطبیقی نظام فلسفی افلاطون و سهروردی در باب عقل 103

5-5- نتیجه­گیری.. 103

 

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی .. 106

منابع انگلیسی.. 114

 

 فصل اول

 مقدمه

 عقل و عشق دو ساحت عمده و بنیادی از ساحت­های هستی انسان بوده­ ­و ماهیت انسان نیز به این دو بستگی دارد. رابطه­ی عقل و عشق از مسائل پیچیده­ی تاریخ اندیشه­ی بشر است، طبق عقیده­ی برخی، این رابطه، متعارض و جدال­آمیز بوده است به نحوی که نمی­توان با مطالعه و بررسی عقل به محتوای عشق دست یافت و طبق نظر گروه دیگر بین این دو سازگاری و هماهنگی وجود دارد.

در این میان سعی بر این است که با وجود دیدگاه­ها و مواضع مختلفی که پیرامون این مسأله وجود دارد به بررسی جایگاه و نسبت عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی بپردازیم. لذا نوشتار «بررسی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی» در حقیقت بررسی تطبیقی دیدگاه­های این دو اندیشمند بزرگ غرب و شرق در این خصوص می­باشد تا در حد امکان زوایای موضوع روشن شود.

  1-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

 از آن­جا که عقل و عشق در واقع دو ویژگی و دو امتیاز خاص انسان محسوب می­شوند و هر دو در به کمال رساندن آدمی نقش اساسی و محوری دارند، قطعاً شناخت ماهیت، قلمرو و عملکرد آن­ها در زندگی انسان حائز اهمیت است­، بخصوص که در رابطه و تعامل این دو، دیدگاه­های مختلفی وجود دارد و برخی این دو را مکمل هم، برخی متعارض و... می­دانند. لذا بررسی دیدگاه دو متفکر بزرگ که در این عرصه صاحب رأی می­باشند ­و تطبیق دیدگاه آن­ها می­تواند گامی در شناخت بیشتر این دو گوهر ارزنده و بی­بدیل وجود آدمی باشد.

 

دریافت فایل

---

جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید