اثر جیره های غذایی حاوی سطوح مختلف ویتامین های E و C بر شاخص های رشد و پارامترهای خونی ماهی فلاورهورن (Cichlosoma sp)
 اثر جیره های غذایی حاوی سطوح مختلف ویتامین های E و C بر شاخص های رشد و پارامترهای خونی ماهی فلاورهورن (Cichlosoma sp)این مطالعه برای تعیین تاثیر سطوح مختلف ویتامین E و C روی شاخصهای رشد و پارامترهای خونی در ماهیان فلاورهورن(Cichlosomasp)انجام شد. 9 جیره غذایی حاوی ترکیبی از مقادیر 0، 100 و 1000 میلیگرم بر کیلوگرم غذا از ویتامین E و 0، 100 و 1000 میلیگرم بر کیلوگرم غذا از ویتامین C در سه تکرار و به مدت 8 هفته در نظر گرفته شد. وزن اولیه بچه ماهیان 6/3±15 گرم بود. ماهیان هر دو هفته یکبار بیومتری شدند و در پایان آزمایش شاخصهای رشد )افزایش وزن بدن، درصد افزایش وزن بدن، ضریب رشد ویژه(SGR)، فاکتور وضعیت، کارایی غذا و ضریب تبدیل غذایی( و تغییرات بیوشیمیایی و هماتولوژیکی (گلوکز، پروتئین کل، هماتوکریت، هموگلوبین، لکوسیت کل، گلبول قرمز، لنفوسیت، مونوسیت، هتروفیل و ائوزینوفیل) مورد ارزیابی قرار گرفت. دادهها توسط آنالیز واریانس یکطرفه با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که افزودن دوزهای مختلف ویتامین E و C در جیرههای غذایی ماهیان تغییر معنیداری را در فاکتورهای رشد به جز فاکتور وضعیت تیمارها ایجاد نمود (05/0<P). بهترین نتایج از نظر مقایسه وزننهایی و طول نهایی، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه و ضریب کارایی غذا متعلق به تیمار 1 (جیره حاوی 1000میلیگرم ویتامینE و1000 میلیگرم ویتامین C) بود. نتایج پارامترهای خونی نشان داد که سطح ویتامین E و C جیره غذایی اثر معنیداری روی میزان شاخصهای خونی داشته است(05/0P< ). واژه‌های کلیدی: ماهی فلاورهورن، ویتامین E ، ویتامین C ، شاخصهای رشد، فاکتورهای خونی 1-1- کلیات 1-1-1- ماهیان زینتی امروزه آبزیان زینتی به گونههایی از انواع آبزیان که ارزشمند بوده و دارای ارزش و عیار زینتی باشند اطلاق میگردند و تنها ماهیها را در برنمیگیرند.بنابراین تجارت آبزیان زینتی آب شیرین به تکثیر و تولید وتجارت ماهیهای آب شیرین و سایر آبزیان آب شیرین مانند: میگو، خرچنگ، قورباغه، لاک پشت، گیاهان آبزی و... گفته می شود. بر همین اساس آبزیان زینتی دریایی آب شور نیز به انواع ماهیهای زینتی دریایی و سایر آبزیان دریایی مانند: میگوها، خرچنگها، نرمتنان، صدفها، ستارههای دریایی، خیار دریایی، توتیاها، شقایقهای دریایی، مرجانها و...حتی غذای زنده مورد مصرف انواع این آبزیان نظیر آرتمیا، کوپه پودا، کرمها و جلبکها را در برمیگیرد و همه آنها جزء تجارت ماهیان زینتی دسته بندی می گردند.یکی از بیشترین جذابیتها در مخلوقات آبزی رنگهای درخشان آنها است. که منابع این رنگها از محیط طبیعی آنها به دست میآید (امیدیو[1] و همکاران 2002). در کسب و کار ماهی زینتی، توانایی پاسخگویی به نیازهای مشتریان برای تولید ماهی های با کیفیت بالا است که همیشه عامل حیاتی است (چوان لیم[2] و همکاران، 2003). در صنعت پرورش ماهی، تغذیه مهمترین عامل تعیین کننده در رشد و بقا آبزیان است و تهیه غذا یکی از مهمترین ارکان در تولید ماهیان زینتی به شمار میرود. هزینه غذا به طور معمول 60 درصد کل هزینه لازم برای یک مجموعه تولید ماهیان زینتی را تشکیل میدهد. بنابراین غذاهای مصنوعی باید با توجه به اصول علمی فرموله شوند (افشار مازندران، 1381).
1-1-2- فلاورهورن فلاور هورن((Cichlosoma sp یکی از زیباترین ماهی های آب شیرین است که نسبت به سیکلید های دیگر قیمت بالایی دارد، که دارای گونه ها و رنگ های متنوعی است. این ماهی از گونه های مهم اقتصادی میباشد و دو رگهایی از ماهیان Amphilophus trimacalatus،Amphilophus citrinellles و Vieja synspilum، که متعلق به آمریکای جنوبی هستند، می باشد. که به دلیل ویژگی های جذابش بین خریداران محبوب است. پرورش متراکم این ماهی رو به رشد است و بخش مهم اقتصاد در بعضی از کشورها مانند تایلند است که به طور گسترده این ماهی را پرورش میدهند (کوپیتایانت[3] و کینکارن[4] 2011). نام فلاورهورن((Cichlosoma sp از ترجمه ی نام آسیای شرقی آن "لو هان"[5] گرفته شده است. این ماهی در سال های اخیر از نظر استقبال ماهی دوستان در ردهی ماهیهایی نظیر دیسکاس و آروانا قرار گرفته است. شرایط سخت اکواریوم را از لحاظ دما، سختی اب و pH و نیترات رو تحمل میکند ولی بهترین pH برای آنها 7 تا 8/7 ودمای 27 تا 32 است. برای این ماهی pH بین 7 تا ۸/۷ و دمای بین 27 تا 32 درجهی سانتیگراد توصیه می شود. لازم به ذکر است که این ماهی بسیار مهاجم و قلمروطلب است وهیچ ماهی را نمیتوان در کنار این ماهی نگهداری کرد. این ماهی حتی به ماهی لجنخوار داخل آکواریوم حملهور میشود. این قلمروطلبی حتی در مورد فلاورهای دیگر هم صدق می کند و دو فلاوری که در یک تانک باشند حتما به هم حمله می کنند و یکی دیگری را از پای در میاورد. این مسئله باعث شده است که جفت زدن این ماهی تا حدودی مشکل باشد. چون اگر ماهی نر از ماهی ماده خوشش نیاید و آن را نپذیرد بدون شکآن را خواهد کشت. برای جفت زدن ماهی نر و مادهدو راه وجوددارد: 1-این که از بچگی یک گله را با هم نگهداری کنیم و بعد از این که جفتها مشخص شدند، هر جفت را در یک آکواریوم مجزا نگهداری کنیم. 2-این که بین ماهی نر و ماده ی بالغ که همدیگر را ندیدهاند شیشهای که وسط آن یک سوراخ متوسط وجود داشته باشد و ماهیها نتوانند از آن عبور کنند قرار دهیم تا ماهیها همدیگر را ببینند و همدیگر را محک بزنند و همچنین به کمک این سوراخ عمل قفل کردن دهان[6] را بتوانند انجام دهند.سپس زمانی که دیدید دو ماهی به هم نزدیک شده اند و به هم حمله نمی کنند، میتوانید شیشهی بین آنها را بردارید. . تشخیص جنسیت ماهی در بزرگسالی آسان است. ماهی نر بالغ بسیار زیباتر است و مهمترین مشخصه ی آن داشتن زایدهای بزرگ بر روی سرش است که همان طور که گفتم به کوک[7] موسوم است. ماهی ماده فاقد کوک است. کوک فلاور چیزی جز چربی انباشته شده بر روی سرش نیست و سوال بسیاری این است که چگونه کوک فلاور را بزرگتر کنند. گفته میشود که مواد حاوی امگا 3 مانند میگو می تواند بر رشد کوک فلاورهورن تاثیر داشته باشد.
1-2- ویتامینها یکی از اقلام غذایی که ازنظر کمی جزء نا چیز اما از نظر کیفی جزء ضروری و مهمجیره آبزیان تلقی میگردد ویتامین ها هستند که خود به دودسته ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول درچربی تقسیم بندی میشوند (NRC ، 1993). ویتامینها موادبیولوژیکی فعالی هستند که نسبت به محیط فیزیکی و شیمیایی خود فوقالعاده حساسند. فاکتورهای مختلفی از جمله حرارت، فشار، رطوبت، اصطکاک، شرایط زمانی، ترکیب غذا و نور همگی میتواند بهطور غیرمستقیم روی ثبات ویتامین در طول عملآوری و انبار غذا اثر داشته باشد (بلداجی، 1381). بااینکه ویتامینها نقش سازنده یا تولید کننده انرژی ندارند ولی، اهمیت آنها در انجام پدیدههای حیاتی به اندازهای است که فقدان یا کمبود هر یک از آنها موجب پیدایش اختلالات شدید در یک عضو و یا در تمام بدن میگردد و برای رشد، تولید مثل، نگهداری و سلامتی آبزی ضروری است اما، به میزان کمی مورد نیاز میباشند. باتوجه به اینکه ماهیان توانایی کمی در سنتز ویتامین دارند یا اینکه اصلا قادر به سنتز ویتامین نیستند لذا، در جیره غذایی ماهیان پرورشی مقادیر لازم وکافی ویتامین و یا پیش ویتامینی باید در در نظر گرفته شود تا ماهیان پرورشی دچار بیماری کمبود ویتامینی نگردند، چراکه برای رشد طبیعی فعالیت متابولیکی ماهیان وجود ویتامین لازم وضروری است( بشارتی، 1384؛ یوسفی، 1379). باتوجه به اینکه ماهیان توانایی کمی در سنتز ویتامین دارند یا اینکه اصلا قادر به سنتز ویتامین نیستند لذا، در جیره غذایی ماهیان پرورشی مقادیر لازم وکافی ویتامین و یا پیش ویتامینی باید در در نظر گرفته شود تا ماهیان پرورشی دچار بیماری کمبود ویتامینی نگردند، چراکه برای رشد طبیعی فعالیت متابولیکی ماهیان وجود ویتامین لازم وضروری است( بشارتی، 1384؛ یوسفی، 1379). ویتامین E و C نوترینتهایمهمی هستند که سیستم ایمنی ارگانیسم را تحت تاثیر قرار میدهند و فراهم کردن آنها در جیره مرگ و میر ماهیان را کاهش میدهند و شاخصهای رشد را بهبود میبخشد(مونتر[8] و همکاران، 2001).
ویتامینها بطور کلی به دو گروه ویتامین محلول در آب و محلول در چربی ممکن است بهصورت پیش ویتامین باشند و پس از ورود به بدن تبدیل به ویتامین شوند ولی، ویتامینهای محلول در آب هیچیک به شکل پیش ویتامین یافت نمیشوند (یوسفی، 1379).
ویتامین C و E جزء مهم ترین مواد مغذی موثر بر سیستم ایمنی بدن ماهی هستند، و عرضه هر دو ویتامین می تواند مرگ و میر را کاهش دهد وعملکرد ماهی را بهبود بخشد ، در حالی که پاسخ ایمنی اختصاصی و غیر اختصاصی را افزایش میدهد (والی[9] و همکاران، 1998؛ ارتنو[10] و همکاران، 2001 شیائو[11] و هسو[12]، 2002، پانکائو[13] و همکاران، 2004). هر دو ویتامین ها میتوانند مانع سرکوب سیستم ایمنی شوند (واگبو[14]، 1994؛ مونترو و همکاران، 1999؛ بلو[15] و همکاران 2005)، تنفس مداوم در فاگوسیتها را بهبود بخشند (واگبو، 1994؛ ارتنو و همکاران، 2001)، در پاسخ التهابی کمک کنند (پتریک[16] و همکاران، 2003؛ بلو و همکاران،2005، رنو[17] و همکاران، 2005)، و فعالیت سلول فاگوسیت را افزایش دهند.(ارتنو و همکاران، 2001؛ ساهو[18] وموکرجی[19]، 2002، پانگائوو همکاران، 2004). علاوه بر این، آنها آنتی اکسیدانها ی قوی هستند که اثر آنها در محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو به بافت های مختلف ماهی(ادهم[20] و همکاران، 2000)، افزایش مقاومت غشاء سلول های قرمز خون(ساهو و موکرجی، 2002، پیرس[21] و همکاران، 2003؛ سائو و همکاران، 2004؛ کایرون[22] و همکاران، 2004؛ چن[23] و همکاران، 2004) و حفاظت از توابع لکوسیتی ارائه شده است (ورلهاک[24] و همکاران، 1996؛ والی و همکاران،1998؛ ادهم و همکاران، 2000؛ کوستا[25] و همکاران، 2002؛ ساهو وموکرجی، 2002). بر همکنش بین ویتامین C و E هم در داخل بدن و در شرایط خارج از بدن نشان داده شده است (هامر[26] و همکاران، 1997؛ والی و همکاران، 1998؛کوستا و همکاران، 2002؛ ارتنو و همکاران، 2001، 2003، چن و همکاران، 2004). با توجه به اثرات توأم عمل ترکیبی هر دو در برخی از عملکرد های بیولوژیک دو مکانیسم اصلی دخیل در تعامل بین ویتامین C و E وجود دار، یکی حفاظت همزمان از فاز آب و چربی است در برابر اکسیداسیون، و دیگری بازسازی ویتامین E از رادیکال های ویتامین E توسط ویتامین C است (هامر و همکاران، 1997؛ ارتنو و همکاران، 2001). چندین مطالعه نشان داده اند که میزان بالای ویتامین C و E پایداری سیستم ایمنی ماهی افزایش میدهد (کوستا و همکاران، 2002؛ ساهو و موکرجی، 2002، پیرس و همکاران، 2003؛ چن و همکاران، 2004؛ لین و شیائو، 2005). با این حال، لازم است که یک تعادل بین ویتامین C و E در رژیم غذایی ماهی نگه داشته شود (اورتنو و همکاران، 2000؛ چن و همکاران، 2004). هر چند در سیستم پرورش متراکم، غذای تجاری ماهی حاوی مقدار مناسبی از ویتامین برای رشد ماهی است ولی، نیاز ویتامین E و C برای تحریک سیستم ایمنی خیلی بیشتر از سطح مورد نیاز برای رشد ماهی و جلوگیری از ظهور علائم کمبود است بنابراین مقدار بیشتر ویتامین E و C برای رشد و بقا بالاتر ضروری است (اندراد[27] و همکاران، 2007).
1-2 -1- ویتامین E ویتامینE رادستهایازترکیباتتحتعنوانآلفاتوکوفرولهاتشکیلدادهاندکهآلفاتوکروفرولمهمترین آنها ست. ویتامینEبهفرمول 22H50O2)(C یکترکیب آلیهتروسیکلیکمشتقازهستهکرومان[28]میباشد. به طور کلی ویتامینE بهگروهیازترکیباتفعالکهبهیکدیگرشباهتزیادیدارنداطلاقمیشود (ناکاگاوا[29] و همکاران،2007). لذا داشتن اطلاعات درمورد نیازهای ویتامینی خصوصا ویتامین های مهم و ضروری مانند ویتامین E و C در جیره غذایی آنها که تاثیر زیادی درفرآیندهایرشد،متابولیسموتولیدمثلوشاخصهایخونی دارندضروریبهنظرمیرسد. چهار ویتامین اشباع با عناوین آلفا، بتا، گاما، زیگما-توکوفرول شناخته شدهاند که شکل آلفا-توکوفرول از نظر بیولوژیکی فعالترین آنها بوده و در طبیعت نیز بیشتر یافت میشود اشکال بتا، گاما، زیگما به ترتیب 25٪، 10٪، 1٪ فعالیت شکل آلفا توکوفرول را بروز میدهند به دلیل آنکه استری شدن ویتامین E پایداری آن را افزایش میدهدمکملهای تجاری آن حاوی استات- - d آلفاتوکوفریل هستند. ایزومر نوع L فعالیت کمتری داشته، بنابراین یک میلی گرم ایزومر D فعالیتی برابر با 36/1 واحد بینالمللی را دارا میباشند(یوسفی، 1379). به نظر میرسد جذب توکوفرول در مجرای روده انجام میپذیرد. در شرایط عادی جایی که مقدار کافی صفرا منوگلیسیرید وجود داشته باشد هر دو شکل آلفا توکوفرول (D و L )به خوبی جذب میشوند اما، با مقادیر مساوی آنها در جیره غذایی ماهیان پرورشی غلظت L آلفا توکوفرول از غلظت D آلفا توکوفرول در خون ماهیان کمتر است (یوسفی، 1379). اگرچه درمورد تاثیر ویتامینها و پاسخ به سیستم ایمنی مطالعات زیادی انجام شده است ولی درمورد ارتباط بین ویتامین جیره غذایی و پاسخ ماهی به استرس اطلاعات کمی وجود دارد و اغلب مطالعات درمورد ارتباط ویتامین C با استرس در ماهی متمرکز شدهاند و تعداد کمی مطالعات درمورد تاثیر ویتامین E بر استرس انجام شده است (مونتر و همکاران، 1999؛ مونتر وهمکاران، 2001). هر چند در سیستم پرورش متراکم، غذای تجاری ماهی حاوی مقدار مناسبی از ویتامین برای رشد ماهی است ولی، نیاز ویتامین E و C برای تحریک سیستم ایمنی خیلی بیشتر از سطح مورد نیاز برای رشد ماهی ، جلوگیری از ظهور علائم کمبود است بنابراین مقدار بیشتر ویتامین E و C برای رشد و بقا بالاتر ضروری است (اندراد[30] و همکاران، 2007). فعالیت ویتامین E به عنوان یک آنتی اکسیدان محلول در چربی است که لیپوپروتئینها، لیپیدها و غشاهای بیولوژیکی را از اکسید شدن محافظت میکند(یوهانگ لین، 2005). فعالیت ویتامین E حفظ اسیدهای چرب چند غیر اشباعی در برابر اکسید شدن توسط رادیکال آزاد است(هامر، 1998).ویتامین E برای حفظ ایمنی بدن، کیفیت گوشت، مقاومت گلبولهای قرمز در برابر همولیزه شدن و نفوذپذیری مویرگها و ماهیچه قلب مورد نیاز است(هالور، 2002). ویتامین E به عنوان آنتیاکسیدان بیولوژیکی فعالیت داشته و ماکروملکولهایی از قبیل DNA لیپید و پروتئین و دیگر ملکولها را از اکسید شدن توسط رادیکال آزاد در طی متابولیسم عادی یا تحت شرایط آلودگی، فساد و استرس محافظت میکند(چن و همکاران، 2004). ویتامین E به دلیل محلول بودن در چربی مقادیر اضافی آن در بدن، در اندوختههای چربی ذخیره شده و افزایش بیش از حد آن در جیره باعث هیپبرویتامینوز میشود که سبب کاهش رشد، واکنش سمی کبد و افزایش مرگ میر میشود(ورهاک، 2004).
1-2-2- ویتامین C:
یکیازویتامینهایبسیارمهممحلولدر آبویتامین (C6H8O6) C استکهبهناماسیداسکوربیکنیزشناختهمیشود. ویتامین C ازگلوکزوسایرقندهایسادهتوسطگیاهانوبسیاریازگونههایجانوریسنتزمیشود.اینویتامیندرطبیعتفراوانبودهواغلبجاندارانوگیاهانقادرنداینترکیبشیمیاییراازاسیدگلوکورونیکبیوسنتزکنند (هالور[31]،2002؛کیف[32]، 2001). ویتامین C جزء ویتامینهای محلول در آب میباشد جذب این ویتامین نسبتا ساده است چراکه آب بهطور دائم از طریق روده در حال جذب است. زیاد بودن این دسته از ویتامینها در جیره غذایی مشکل خاصیی را برای آبزی بهوجود نمیآورد و از بدن دفع میشود (ورهاک[33]،2004).
اسید اسکوربیک در طبیعت فراوان بوده و اغلب جانوران و گیاهان قادرنداین ترکیب شیمیایی را از اسید گلوکورینیک بیوسنتز کنند. ماهیان به دلیل اینکه فاقد آنزیم ال-گلونولاکتون اکسیداز میباشد نمیتوانند گلوکز را به اسید اسکوربیک تبدیل کنند، بنابراین بایستی به میزان کافی ویتامین C در جیره غذایی وجود داشته باشد(فراکالوسی[34]، 2001؛ البیو[35]، 2007). ویتامین C برای رشد طبیعی و تکثیر در جانوران استخوانی ضروری است و عملکرد سیستم ایمنی را در برخورد با شرایط استرس یا عوامل بیماریزا افزایش میدهد(چن و همکاران، 2003). علایم کمبود اسیداسکوربیک به اختلالات متابولیسمی، تغییر شکل ستون مهرهها، تغییر شکل در آبشش و مهرهها، خونریزی داخلی و خارجی، پوسیدگی باله، افزایش حساسیت در برابر عفونت ناشی از باکتریهای بیماریزا و کاهش جذب کلسیم توسط آبشش و پوست منجر میگردد(افشار مازندران، 1381)، همچنین باعث کاهش قدرت التیام زخم، پیچ خوردن رشتههای آبششی، کاهش قدرت از تخم بیرون آوردن وآسیب دیدن شکل رشتههای کلاژن میشود(بشارتی، 1384). بعلاوه کمبود ویتامین C در میگو باعث کاهش میزان تغذیه، هضم ناقص غذا، افزایش مرگ و میر پس از پوستاندازی و سیاه شدن آبششها و در موارد پیشرفته باعث مرگ سیاه (که به صورت سیاه شدن پوست و آبشش میباشد)میشود (ورهاک، 2004).
1-3- فرضیه‌ها فرضیه‌های این تحقیق عبارتند از: 1- مکملهای ویتامینی E و C در جیرههای غذایی باعث بهبود فاکتورهای رشد در ماهی فلاورهورن میشود. 2- مکملهای ویتامینی E و C در جیرههای غذایی باعث بهبود فاکتورهای خونی در ماهی فلاورهورن میشود. 1-4- اهداف هدف از انجام این تحقیق: 1- تعیین دوز مناسب ویتامین C و E برای بهبود فاکتورهای خونی و رشد ماهی فلاورهورن.
[3]Kupttayanant [4]Kinchareon [8] Montero [29] Nakagava [31]Halver [32]Keefe
جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
