روش شناسی حقوق بین الملل با رویکرد فلسفی

روش شناسی حقوق بین الملل با رویکرد فلسفی

مـقدّ مـه

پژوهش، یعنى تلاش براى افزودن عِلم بشر؛ اگر این فعّالیّت «روش مند» نباشد، تلاش ما بیهوده یا نتیجه، قابل اعتماد نخواهد بود. لذا ماپیش ازورود به پژوهش، نیازمندِ آشنایی باروش شناسی آن علم هستیم. «روش شناسی» درمعنای خاصّ خود به عنوان یک علم یعنی «شناختِ» فرایند عقلانی یا غیرعقلانی ذهن برای دستیابی به شناخت و یا توصیفِ واقعیت.

«روش‏شناسى» غیر از «روش» است. روش، مسیرى است که دانشمند در سلوک علمى خود طى مى‏کند، و روش‏شناسى دانش دیگرى است که به شناخت آن مسیر مى‏پردازد که دراصطلاح فلسفی: شناختِ آن «سِیر» به ما هوسیرگفته می شود. روش همواره در متنِ حرکتِ فکرى و تلاش‏هاى علمى یک دانشمند قرار دارد و روش‏شناسى دانشى است که از نظر به آن حرکت فکری شکل مى‏گیرد، و به همین دلیل روش‏شناسى همواره یک دانش و «علم درجه دوم» است. علم درجه دوم در برابر «علم درجه اول» قرار دارد. علم درجه اول علمى است که به یک واقعیت عینى طبیعى و یا انسانى مى‏پردازد؛ مثل: فیزیک،شیمی یاحقوق بین الملل و علم درجه دوم، علمى است که موضوع آن، نفسِ واقعیّت خارجى نیست، بلکه موضوع آن، علم و آگاهى بشرى است، اعم از این‌که آن آگاهى، خود متعلِّق به یک دانش و علم درجه اول و یا درجه دوم باشد؛مثل: علمِ منطق یا فلسفه یا فلسفه ی حقوق بین الملل یا روش شناسی حقوق بین الملل یا فلسفه ویا روش شناسی هر علم دیگر. اصطلاح علم درجه دوم نظیر اصطلاح معقولات ثانیه است. معقولات ثانیه در قبال معقولات اولیه است. معقولات اولیه حقایق عینى هستند، و معقولات ثانیه مفاهیم ذهنى و انتزاعى مى‏باشند که خارج، ظرف عروض آنها نیست، اعم از این‌که این معقولات از معقولات اولیه و یا از معقولات ثانیه‌ی دیگرى انتزاع شده باشند.[1]

اماچرا عنوانِ این تحقیق، قیدِ «رویکرد فلسفی» را به دنبال دارد. چنانکه در بالا، در تعریف روش شناسی گفته شد ، روش شناسی شناخت فرایند «عقلانی» یا«غیرعقلانی» ذهن برای دستیابی به شناخت و یا توصیفِ واقعیت است. وظیفه کدام علم است که تشخیص دهد کدام فرایندِ ذهنی عقلانی و کدام، غیر عقلانی بوده است؟این فلسفه ی هر علم است که مبانی ومبادی هر علم را به مسلخگاه ابطال پذیری یا ابطال ناپذیری می کشاندواعتبار آن اصول را می سنجد. علومی مثل هستى‏شناسى و معرفت‏شناسى ازمباحث مهم «فلسفه» هستند که مقدّم بر روش شناسی هستند وبا آن رابطه تنگاتنگ دارند.البته اگرگفته شود روش شناسی نیز، خود نوعی فلسفه است ،اغراق نکرده ایم . چنان که هر علمی فلسفه ای داردمثل: فلسفه ی حقوق یا فلسفه هنریا فلسفه سیاست ویا حتّی فلسفه ی فلسفه، می توان روش شناسی را «فلسفه ی پژوهش» یا «فلسفه ی تحقیق» نام نهاد.

اعتقاد به یک نحله ی فکری – فلسفی، پژوهش را به سرمنزلی خاص، راهبری می کند. سطوح مختلف معرفت، لایه‏هاى طولى روش‏شناسى را به دنبال مى‏آورند، و لکن بنیان‌هاى فلسفى مختلف، هستى‏شناسى‏ها و معرفت‏شناسى‏هاى گوناگون، انواع مختلف روش‏شناسى را که در عرض یکدیگر و یا در تقابل با یکدیگر مى‏باشند پدید مى‏آورند. منطق صورى یک روش‏شناسى عام و گسترده‏اى است که از مبناى فلسفى و معرفت­شناختى حکمت مشاء استفاده مى‏کند.[2]منطق دیالکتیکى هگل نوع دیگرى از روش‏شناسى عام است که از مبانى فلسفى او بهره مى‏برد. این منطق، در رشته‏هاى مختلف علمى، هم نظریات مناسب با خود را به دنبال مى‏آورد و هم روش‌هاى خاصى را که در ذیل روش‏شناسى عام آن قرار مى‏گیرد تولید مى‏کند. منطق علمى بیکن یک روش‏شناسى عام علمى است که از مبناى معرفت‌شناختى او که حس‌گرایى است بهره مى‏برد، برخى از روش­هاى هرمنوتیکى یا تأویل شناسی معرفت نیز روش‌هاى عامى هستند که از مبناى معرفت‌شناختى خود استفاده مى‏کنند. هریک از روش­های مزبور الزامات بعدى را در سطوح و لایه‏هاى جزئى و خاص و همچنین توصیه‏هاى سازگار با خود را نیز به ارمغان مى‏آورند.[3] متدولوژی حقوق بین الملل با دو عنصر شناخته می شود،ازیک سو هرگونه نگرش علمی، مبتنی است برمشاهده ی عاری از هرگونه پیش فرض یا مفاهیم نظری؛ از سوی دیگرموضوع مشاهده که در نظام حقوقی بین المللی و قواعد آن گوناگون است از ایده یا تفکر حقوقی ناشی می شودکه ساخته و پرداخته ی ذهن بشر است(یاهمان معرفت شناسی). براین اساس مشاهده نمی تواند عاری از عناصرعقلی و منطقی باشد. گفتنی است روش شناسی تنها برای شناخت قواعد حقوق بین الملل نیست بلکه برای اجرای قواعد آن نیز به کار می رود.

 

_[1]- پارسانیا،حمید، روش­شناسی واندیشه­ی سیاسی، (فصلنامه‌ی علوم سیاسی، 1383، شماره 28)، ص14.

_[2]- موتن،عبدا لرشید،روش‌شناسی اسلامی در علم سیاست، ترجمه‌ی محمد شجاعیان، (فصلنامه‌ی علوم سیاسی، 1379، شماره 8)، ص110.

_[3]- پارسانیا، حمید؛منبع پیشین، ص17.

عنوان صفحه

چکیده................................... 1

مقدمه .................................. 3

بخش اول- کلیات.................................9

فصل اول-آشنایی با اصول روش شناسی......................10

بند اول- تعاریف.......................................10

بند دوم- موضوع روش شناسی..............................11

بند سوم-روش و روش شناسی...............................12

1-3-روش شناسی نوع اول و دوم...........................12

2-3-روش شناسی در معنای محدود و وسیع در حقوق بین الملل.12

3-3-کاربردهای اصطلاح روش...............................13

بند چهارم-رابطه روش شناسی با روش تحقیق و پژوهش........14

بند پنجم-رابطه روش شناسی با هستی شناسی و معرفت شناسی..15

1-5-هستی شناسی........................................15

2-5- معرفت شناسی(بحث شناسی)...........................17

1-2-5- تقسیمات کلی در معرفت شناسی.....................18

3-5- تحلیل رابطه معرفت شناسی و هستی شناسی.............19

بند ششم- بحث شکاکیت....................................20

1-6-کلیات .......................................... 20

2-6- شرح موضوع.........................................21

 

بندهفتم-طبقه بندی مراتب شناسی از دیدگاهفیلسوفان مخالف. 21

 

1-7-ماهیت شناخت......................................22

 

2-7-حد شناسایی ...................................22

 

3-7-معیار شناسایی ...................................23

 

4-7-اعتبارشناسایی....................................23

 

بند هشتم-منشاء شناخت..................................23

 

1-8- تجربه.......................................... 24

 

2-8-اشکالات اصالت تجربه.............................. 24

1-2-8-اشکال اول........................................25

2-2-8-اشکال دوم..................................... 25

3-2-8-اشکال سوم..................................... 25

4-2-8-اشکال چهارم................................... 25

5-2-8-اشکال پنجم.......................................26

3-8- عقل...............................................26

4-8- دو حوزه حدس و عشق.................................26

بند نهم- بحث حجیَت......................................27

1-9-دکارت..............................................28

2-9-متکلمین............................................28

بند دهم-رابطه روش شناسی و نظریه........................28

بند یازدهم- تعامل روش ش ناسیو علم......................29

بند دوازدهم-روش شناسی و فلسفه..........................29

فصل دوم-رویکرد فلسفی

بند اول –انواع رویکردها................................31

1-1-رویکرد درونی و برونی...............................31

2-1-رویکردتک منظری و چند منظری.........................32

بند دوم- رویکرد فلسفی..................................32

بند سوم-حیطه شناسی مباحث فلسفی در حقوق بین الملل.......35

1-3-موضوعات درونی حقوق.................................37

2-3-موضوعات بیرونی حقوق................................37

بخش دوم-روش شناسی حقوق بین الملل در ساحت هستی شناسی و

معرفت شناسی

فصل اول-هستی شناسی حقوق بین الملل

بند اول –کلیات...........................................40

بند دوم-انکارکنندگان حقوق بین الملل......................41

1-2-آیا جامعه بین المللی وجود دارد.......................42

1-1-2-پاسخ...............................................43

2-2-نظر کانت در باب ماهیت جامعه بین المللی...............44

3-2-آیا در روابط بین المللی قواعد حقوقی حکمفرماست........46

1-3-2-پاسخ...............................................46

4-2-نظریه کانت در باب امکان وجود قواعد حقوقی در حقوق بین

الملل ...................................................47

5-2-مساله ی عدم وجود دستگاه دادگستری بین المللی..........48

1-5-2-پاسخ...............................................48

 

 

2-5-2-نظر کانت در باب عوامل بازدارنده ی حقوق بین الملل...49

6-2-شبهه ی عدم وجود یا عدم ضمانت اجرای حقوق بین الملل....51

1-6-2-پاسخ...............................................51

2-6-2-نظر کانت در باب ضمانت اجرا در حقوق بین الملل.......52

3-6-2-علل مخالفت کانت باوجود یک حکومت جهانی برای تضمین و

اجرای حقوق بین الملل.....................................53

بند سوم-نظریه مارتین کاسکه نیمی در نفی موجودیت حقوق بین

الملل....................................................54

بند چهارم-نتیجه..........................................55

فصل دوم-معرفت شناسی حقوق بین الملل

بند اول –کلیات...........................................58

بند دوم-اهمیت این نوع روش شناسی در حقوق بین الملل........61

بند سوم- تقسیم بندی مکتب ها..............................63

بند چهارم-مکتب حقوق طبیعی................................64

1-4- معرفت شناسی مبدأ ومنشأ حقوق طبیعی...................65

2-4-انتقاد بر مکتب حقوق طبیعی............................66

3-4- روش استنتاج در مکتب حقوق طبیعی......................67

5-4-انتقاد بر روش استنتاجی حقوق طبیعی....................68

بند پنجم- روش شناسی مکتب حقوقی جدید......................69

بند ششم-مکتب حقوق ارادی..................................70

1-6-نقد..................................................70

2-6-روش استنتاجی در مکتب حقوق ارادی......................71

1-2-6-نقد................................................71

بند هفتم-پوزیتیویسم اثبات گرایی..........................72

1-7-روش شناسی مکتب پوزیتیویسم............................74

1-1-7-تجربه گرایی........................................74

2-1-7-تعارض اخلاق با جامعه شناسی..........................75

3-1-7-ماتریالیسم(مادی گرایی)فلسفی و تاریخی...............75

2-7-اثرات پوزیتیویسم حقوقی در حقوق بین الملل.............76

 

3-7-نقد..................................................76

 

بند هشتم –مکتب رئالیسم سیاسی.............................77

1-8-رئالسیم و حقوق بین الملل.............................77

2-8-رئالیسم نئو کلاسیک....................................79

3-8-رئالیسم خردگرا.......................................79

4-8-نقد..................................................80

فصل سوم-معرفت شناسی منابع حقوق بین المللل

بند اول –اهمیت معرفت شناسی منابع حقوق بین الملل..........81

بند دوم-معرفت شناسی منابع حقوق بین الملل ازمنظر رئالیسم..82

بند سوم-معاهده از نظر رئالسیم............................82

1-3-وضعیت های پیش از معاهده..............................83

1-1-3-وضعیت همسازی منافع.................................83

2-1-3-وضعیت معمای هماهنگی................................84

3-1-3-وضعیت هارمونی......................................85

4-1-3-وضعیت معمای زندانی.................................85

2-3-جایگاه هنجاری معاهده منعقده در حالت معمای زندانی.....86

بند چهارم-عرف از منظر رئالیسم............................90

1-4- عنصر اعتقادی حقوقی وتحلیل فلسفی آن..................91

بخش سوم-روش های استننتاج و پژوهش در حقوق بین الملل

فصل اول-روش های استنتاج در حقوق بین الملل

بند اول-دیباچه...........................................98

بند دوم-جایگاه روش منطقی در تحلیل حقوق بین الملل.........98

1-2-روش قیاسی............................................99

2-2-قیاس در حقوق وحقوق بین الملل........................100

بند سوم روش استقرایی....................................102

1-3-استقراء در حقوق بین الملل...........................102

2-3-تحلیل فلسفی استقراء در حقوق بین المللل..............104

بند چهارم-بت های ذهنی...................................104

 

1-4-بت های قبیله ای و طایفه ای..........................105

2-4-بتهای غار...........................................105

1-2-4- مثال در حقوق بین الملل...........................106

3-4- بتهای بازاری.......................................107

4-4-بتهای نمایشی........................................107

بند پنجم- بتهارا بشکن...................................109

1-5-همه بتها نمی شکنند..................................109

بند ششم-روش علمی........................................110

فصل دوم-روش پژوهش در حقوق بین الملل

بند اول-دیباچه..........................................111

بند دوم-رابطه روش پژوهش و روش شناسی در حقوق بین الملل...112

بند سوم- مواد پژوهش در حقوق بین الملل...................113

بند چهارم- پژوهش توصیفی در حقوق بین الملل...............113

1-4-روش همبستگی.........................................114

2-4-پدیده شناسی.........................................114

بند پنجم – پژوهش هنجاری در حقوق بین الملل...............115

بندششم- پژوهش فرا حقوقی در حقوق بین الملل...............115

1-6-فلسفه حقوق بین الملل................................115

2-6-معناشناسی در حقوق بین الملل.........................116

3-6-متن پژوهی...........................................116

4-6-تفسیر...............................................117

1-4-5- روش های تفسیر....................................117

5-5-منطق خطایی در حقوق بین الملل........................119

بند ششم-مراحل پژوهش در حقوق بین الملل با رویکرد فلسفی و

روش شناسی...............................................120

1-6-انتخاب موضوع........................................120

2-6-یافتن موضوع پژوهش...................................121

3-6-ویژیگی های موضوع پژوهش..............................121

4-6- کتابشناسی..........................................122

5-6-جمع آوری و پردازش اطلاعات............................122

1-5-6-اطلاعات باید کافی و کامل باشد......................123

2-5-6-اطلاعات باید صادق باشد.............................123

3-5-6-اطلاعات باید دقیق باشد.............................124

4-5-6-اطلاعات باید مستند باشد............................126

6-6-نگارش...............................................127

نتیجه گیری..............................................128

فهرست منابع.............................................132

دریافت فایل

---

جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید