شناسایی وتحلیل محورهای گردشگری جاذب تاریخی فرهنگی و طبیعی باکاربرد روش تحلیل شبکه ای )نمونه موردی شهرستان کاشان(

فهرست مطالب

عنوان..............صفحه

مقدمه.......1

فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 بیان مساله ی پژوهش.......2 1-2 اهمیت مسئله پژوهش........3 1-3 اهداف پژوهش......4

1-4 سوالات پژوهش.........5

1-5 تعریف اصطلاحات و تعاریف عملیاتی متغیرها.........6

1-6 ساختار پایان نامه..........7

فصل دوم: مفاهیم و دیدگاههای نظری مرتبط

2-1 مقدمه...........9

2-2 تعاریف و مفاهیم گردشگری.........10

2-2-1 اقسام گردشگری.............11

2-2-2 گونه های گردشگری..........12

2-3 بررسی نظریه ها و متون مربوط به موضوع گردشگری........13

2-3-1 گردشگری در طبیعت(طبیعت گردی)............13

2-3-2 گردشگری و محیط...........13

2-3-3 توانهای محیط طبیعی................................................................................................................14

2-3-4 منابع و جاذبه های گردشگری....................................................................................................16

2-3-4-1 جاذبه....................................................................................................................................17

2-3-4-2 طبقه بندی جاذبه ها از نظر گارتنر.........................................................................................18

2-3-4-3 جاذبه های طبیعی..................................................................................................................19

2-3-4-4 نفوذ(حیطه عملکرد جاذبه)....................................................................................................19

2-3-5 نظریه های گردشگری................................................................................................................20

2-3-5-1 بعد اقتصادی صنعت گردشگری.............................................................................................21

2-3-5-2 بعد محیطی صنعت گردشگری...............................................................................................25

2-3-5-3 بعد فرهنگی- اجتماعی گردشگری.........................................................................................27

2-3-5-4 بعد سیاسی گردشگری(نقش دولت در گردشگری).................................................................31

2-3-5-5 دیدگاهها در مورد ورود گردشگران به کشور........................................................................33

2-4 بررسی پیشینه ی پژوهش..............................................................................................................34 2-4-1 سابقه ی تشکیلات گردشگری در ایران......................................................................................34

2-4-2 آمایش سرزمین..........................................................................................................................36

2-4-3 طرح جامع توسعه گردشگری ایران 1352.................................................................................37

2-4-4 برنامه ملی گردشگری ایران........................................................................................................37

2-4-5 بررسی پژوهشهای انجام شده در ارتباط با موضوع پژوهش.......................................................38

2-4-6 بررسی پژوهشهای مشابه موضوع مورد پژوهش........................................................................40

2-4-7 نقد و بررسی پژوهشهای انجام شده (استنتاج کلی در ارتباط با مساله پژوهش)..........................41

2-5 اهمیت شناسایی محورهای جاذب در توسعه ی گردشگری.............................................................44

2-6 مدلهای مورد استفاده در شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب.........................................45

2-6-1 نظریه وابستگی...........................................................................................................................46

2-6-2 نظریه قطب رشد........................................................................................................................47

2-6-3 نظریه مرکز پیرامون....................................................................................................................47

2-6-4 نظریه مراکز رشد.......................................................................................................................48

2-6-5 نظریه کارکردهای شهری در توسعه روستایی.............................................................................49

2-6-6 نظریه اگروپلیتن........................................................................................................................50

2-6-7 راهبرد توسعه یکپارچه‌ای منطقه‌ای.............................................................................................52

2-6-8 راهبرد شبکه منطقه‌ای.................................................................................................................52

2-7 نظریه ها و مدلهای متداول در محیط GIS و تحلیل شبکه..............................................................54 2-7-1 مدل سطح جاذبه........................................................................................................................54 2-7-2 مدل دایره ای یا شعاعی.............................................................................................................55 2-7-3 تکنیک های آنالوگ....................................................................................................................55 2-7-4 تکنیک های رگرسیون................................................................................................................56 2-7-5 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction)......................................................................56

2-7-6 محدوده های سطوح بازاری و یا خدماتی...................................................................................57

2-7-7 تجزیه وتحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از تابع نزدیکی و یا با فرینگ..............58 2-7-8 تجزیه و تحلیل منطقه تجاری و خدماتی با استفاده از چند ضلعی های تیسن.....................59 2-7-9 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی.........................60 2-7-10 عملیات همپوش لایه ها..................................................................................................60 2-7-11 نقشه فشار.......................................................................................................................60 2-7-12 قابلیت دسترسی..............................................................................................................61 2-7-13 مدلهای تخصیص – مکان یابی......................................................................................61

2-7-14 مدلسازی هندسی شبکه...................................................................................................65

2-8 نتیجه گیری................................................................................................................................65

فصل سوم : چارچوب روش تحقیق

3-1 مقدمه........................................................................................................................................71

3-2 تشریح مدلهای مفهومی مورد استفاده و نحوه عملیاتی نمودن آنها در پژوهش............................72

3-2-1 مدل سطح جاذبه...............................................................................................................72

3-2-2 تجزیه و تحلیل سطوح تجاری و خدماتی با استفاده از عملیات همسایگی.........................75

3-2-3 قابلیت دسترسی................................................................................................................77 3-2-4 مدل اثر متقابل فضایی :(Spatial Interaction)..........................................................82

3-2-5 عملیات همپوشی لایه ها...................................................................................................85 3-2-6 مدلسازی هندسی شبکه.....................................................................................................86 3-3 چارچوب پژوهش.................................................................................................................89 3-3-1 فضا چیست؟.....................................................................................................................90 3-3-2 شبکه چیست؟...................................................................................................................91 3-3-3 توپولوژی و ساختار آن در محیط شبکه............................................................................91 3-3-4 مدل شبکه........................................................................................................................92

3-3-5 عناصر شبکه......................................................................................................................93 3-3-6 مراکز و مشخصات آنها....................................................................................................95 3-3-7 جریان شبکه......................................................................................................................95

3-3-8 منابع و نقاط جذب ..........................................................................................................96

3-3-9 جریان نامشخص...............................................................................................................96 3-3-10 جریان منقطع...................................................................................................................97 3-4 رویکرد،نوع و روش پژوهش.................................................................................................98

3-5 تعریف جامعه و نمونه ی آماری............................................................................................99 3-6 ابزارهای اندازه گیری (روشهای گردآوری داده ها)..............................................................100 3-7 تعیین روش های برداشت داده ـ نقشه.................................................................................101 3-8 طرح پژوهش ـ روش (های) تجزیه و تحلیل داده ها .........................................................103 3-9 نتیجه گیری....................................................................................................................107 فصل چهار : یافته های پژوهش شناخت و تحلیل (نمونه موردی)

4-1 مقدمه.....................................................................................................................................107

4-2 تعیین شاخص های گردشگری شهرستان کاشان.......................................................................109

4-3 توصیف وضعیت(با استفاده از جدول ها، نمودارها، نقشه ها و ارائه مشخصه های آماری)............111

4-3-1 موقعیت جغرافیایی شهرستان کاشان.........................................................................................111

4-3-2 تاسیسات زیرساختی(آب، برق و راه).......................................................................................114

4 -3-3 خدمات رفاهی.......................................................................................................................115

4-3-4 خدمات اقامتی........................................................................................................................116 4-3-5 تقسیمات سیاسی شهرستان کاشان............................................................................................116 4-3-6معرفی ویژگی های اقلیمی چهار بخش شهرستان کاشان...........................................................118 4-3-7 موقعیت تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان................................................................................119 4-3-8 موقعیت ارتباطی شهرستان کاشان.............................................................................................121 4-3-9 شبکه ی ارتباطات سلسله مراتبی شهرستان کاشان....................................................................123 4-4 تحلیل داده ها (انجام آزمونهای آماری یا تحلیلهای نقشه ای در رابطه با هر پرسش، هدف یا فرضیه) براساس مدل مفهومی ـ عملیاتی ارائه شد در فصل متدولوژی..............................................................130 4-4-1 تعیین مکان های گردشگری و تاسیسات اقامتی شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تفریحی تاریخی-فرهنگی، طبیعی، مذهبی..........................................................................................................130 4-4-2 تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)............................................................................................................................133

4-4-3 تحلیل های مکانی براساس مدل سطح جاذبه........................................................................... 141 4-4-4 تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی.................................................................................... 144 4-4-5 مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی..........................................................................................145 4-4-6 مدل اثر متقابل فضایی(Spatial Interaction) و عملیات همپوشی لایه ها.....................................146

4-4-7 مدلسازی هندسی شبکه............................................................................................................147 4-5 سایر یافته های پژوهش (نتایج فرعی پژوهش)............................................................................148

 فصل پنج : نتایج پژوهش و ارائه پیشنهادهای کاربردی

5-1 مقدمه......................................................................................................................................151 5-2 بیان مسئله (براساس چارچوب فصل اول)...................................................................................152 5-3 توصیف روشهای بکار گرفته شده و بیان نتایج حاصل.................................................................153

5-3-1 نتایج نهایی حاصل از تحلیل های مکانی-فعالیتی براساس نقشه های توصیفی وضعیت گردشگری (بر اساس سه عارضه نقطه، خط و پلیگون)..........................................................................................153

5-3-2 نتایج حاصل ازتحلیل با استفاده از عملیات همسایگی.............................................................154

5-3-3 نتایج حاصل ازتحلیل قابلیت دسترسی.....................................................................................161

5-3-4 نتایج حاصل از مدل سطح جاذبه.............................................................................................171

5-3-5 نتایج حاصل از مدل اثر متقابل فضایی.....................................................................................172

5-3-6نتایج حاصل از مدلسازی هندسی شبکه....................................................................................182

5-4 استفاده از یافته های پیشین و ترکیب آن با نتایج پژوهش..............................................................187 5-5 پیشنهادها و کاربرد نتایج پژوهش (ارائه طرح پیشنهادی در صورت لزوم)...................................187 5-6 نتیجه گیری( خلاصه ای از مساله، روشها و یافته های پژوهش به عنوان جمع بندی).....................191

پیوست ها و ضمائم

پیوست الف: پرسشنامه.........................................................................................................................193 الف-1 پرسشنامه..................................................................................................................................193 الف-2 پرسشنامه..................................................................................................................................198

ب پیوست الگوریتم های محاسبه ی مرکز جاذبه هر بخش از شهرستان کاشان.....................................200

ج پیوست محاسبات لازم به منظور اجرای تحلیل با استفاده از عملیات همسایگی ، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار................................................................................................................................203

ج-1 محاسبات لازم به منظور ترسیم دوایرهمسایگی با شعاع و مختصات دقیق، همراه با ترسیم الگوریتم روند کار..............................................................................................................................................203

ج-2 الگوریتم مراحل کلی روش تحلیل عملیات همسایگی..................................................................205

ج-3 الگوریتم مراحل کلی تعیین فواصل دسترسی از مرکز هر بخش به هر کدام از گردشگاهها...........206 د پیوست الگوریتم ترسیممراحل کلی روش تحلیل قابلیت دسترسی....................................................207

ه پیوست مراحل کلی مدلسازی هندسی شبکه......................................................................................208 و پیوست مراحل کلی عملیات Georeferencing............................................................................212 ز پیوست جداول محاسبات مرکز جاذبه...............................................................................................216 ح پیوست جداول محاسبات قابلیت دسترسی.......................................................................................221 ط پیوست طبقه بندی و توزیع جغرافیایی گردشگاه ها..........................................................................227 فهرست منابع................................................................................................................................230 چکیده انگلیسی....................................................................................................................................233

 فهرست جدول ها

 عنوانصفحه

 2-1 جدول سابقه ی تشکیلات جهانگردی در ایران..................................................................................35 2-2 جدول مجموعه ای از پژوهشهای انجام شده در ارتباط با گردشگری...............................................39 2-3 تقسیم بندی مکتوبات و نظرات مربوط به گردشگری 1950-1990.................................................67 2-4 نظریه‌های قابل استفاده برای شناسایی و تحلیل محورهای جاذب......................................................69

4-1 جدول مشخصات گردشگری موجود در شهرستانهای اصفهان،کاشان و استان اصفهان همراه با محاسبه ی ضریب مکانی شهرستان کاشان نسبت به استان اصفهان.......................................................................109 4-2 جدول زیر ساخت های گردشگری موجود در شهرستانهای اصفهان،کاشان و استان اصفهان همراه با محاسبه ی ضریب مکانی شهرستان کاشان نسبت به استان اصفهان..........................................................110 4-3 جدول منابع تامین کننده ی آب و حجم مخازن آب در شهرستان کاشان.........................................114 4-4 جدول توزیع خدمات بهداشتی درمانی را در مناطق شهری و روستایی در شهرستان کاشان............115 4-5 جدول آخرین تقسیمات کشوری شهرستان کاشان...........................................................................116 4-6 جدول شبکه ی راههای موجود در شهرستان کاشان به تفکیک نوع راه...........................................121 4-7 جدول شبکه ی راههای روستایی موجود در شهرستان کاشان و تعداد آبادی های تحت پوشش به تفکیک شهرستان.......................................................................................................................................122 4-8 جدول طول راههای ارتباطی کاشان با مراکز دهستان در شهرستان کاشان........................................127 4-9 جدول طول راههای ارتباطی مناطق شهری با مراکز دهستان ها در شهرستان کاشان........................127 4-10جدول طول راههای ارتباطی مراکز دهستان ها در شهرستان کاشان.................................................128 4-11 جدول تعداد آبادی های دارای راه ارتباطی روستایی به تفکیک نوع راه در شهرستان کاشان.........129

5-1 جدول گردشگری مذهبی به تفکیک تعداد گردشگاههای مذهبی،مجموع قدرت جذب و قابلیت دسترسی درهر مرکز جاذبه........................................................................................................................161 5-2 جدول گردشگری مذهبی به تفکیک تعداد گردشگاههای مذهبی،مجموع قدرت جذب ، قابلیت دسترسی درهر مرکز جاذبه ورتبه ی گردشگری.......................................................................................162 5-3 جدول گردشگری تاریخی- فرهنگی به تفکیک تعداد گردشگاههای تاریخی-فرهنگی،مجموع قدرت جذب و قابلیت دسترسی درهر مرکز جاذبه ورتبه ی گردشگری.............................................................164 5-4 جدول گردشگری اقامتی تفریحی به تفکیک تعداد مکانهای اقامتی تفریحی،مجموع قدرت جذب و قابلیت دسترسی درهر مرکز جاذبه ورتبه ی گردشگری............................................................................166 5-5 جدول گردشگری طبیعی به تفکیک تعداد گردشگاههای طبیعی ،مجموع قدرت جذب و قابلیت دسترسی درهر مرکز جاذبه ورتبه ی گردشگری.......................................................................................168 5-6 جدول انواع جاذبه های گردشگری به تفکیک تعداد گردشگاههای و مجموع قدرت..................... 171 الف-1 جدول جاذبه های مذهبی شهرستان کاشان به تفکیک نام،نوع و مکان قرار گیری و وزن نهایی هر جاذبه پس از تکمیل نظرسنجی کارشناسان میراث فرهنگی کاشان...........................................................194 الف- 2 جدول جاذبه های تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان به تفکیک نام،نوع و مکان قرار گیری و وزن نهایی هر جاذبه پس از تکمیل نظرسنجی کارشناسان میراث فرهنگی کاشان............................................195 الف-3 جدول جاذبه های طبیعی شهرستان کاشان به تفکیک نام،نوع و مکان قرار گیری و وزن نهایی هر جاذبه پس از تکمیل نظرسنجی کارشناسان میراث فرهنگی کاشان...........................................................196 الف-4 جدول تاسیسات اقامتی تفریحی شهرستان کاشان به تفکیک نام،نوع و مکان قرار گیری و وزن نهایی هر جاذبه پس از تکمیل نظرسنجی مربوطه.....................................................................................199ز-1 جدول محاسبه ی مرکز جاذبه ی جاذبه های طبیعی شهرستان کاشان...............................................216 ز-2 جدول شماره ی محاسبه ی مرکز جاذبه ی جاذبه های تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان...............217 ز-3 جدول محاسبه ی مرکز جاذبه ی جاذبه های مذهبی شهرستان کاشان..............................................219 ز-4 جدول محاسبه ی مرکز جاذبه ی تاسیسات اقامتی تفریحی شهرستان کاشان....................................220 ح-1 جدول محاسبه ی قابلیت دسترسی جاذبه های طبیعی شهرستان کاشان...........................................221 ح-2 جدول محاسبه ی قابلیت دسترسی جاذبه های تاریخی فرهنگی شهرستان کاشان...........................224 ح-3 جدول محاسبه ی قابلیت دسترسی جاذبه های مذهبی شهرستان کاشان..........................................225 ح-4 جدول محاسبه ی قابلیت دسترسی تاسیسات اقامتی تفریحی شهرستان کاشان................................226 ط-1 جدول توزیع جغرافیایی گردشگاه های شهری از نظر مقیاس دسترسی و نوع عملکرد..................228

 فهرست نمودار ها

 نمودار صفحه

 3-1 نمودارالگوریتم کلی روش (های) تجزیه و تحلیل داده ها.......................................................................106

5-1نمودار رابطه ی فاصله از مرکز جاذبه ی هر بخش شهرستان کاشان و تعداد کل مکان های گردشگری.156

5-2 نمودار رابطه ی فاصله از مرکز جاذبه ی هر بخش شهرستان کاشان و تعداد مکان های گردشگری تاریخی-فرهنگی..............................................................................................................................................157

5-3 نموداررابطه ی فاصله از مرکز جاذبه ی هر بخش شهرستان کاشان و تعداد مکان های اقامتی-تفریحی................................................................................................................................................158

5-4 نموداررابطه ی فاصله از مرکز جاذبه ی هر بخش شهرستان کاشان و تعداد مکان های گردشگری مذهبی..............................................................................................................................................................158

5-5 نموداررابطه ی فاصله از مرکز جاذبه ی هر بخش شهرستان کاشان و تعداد مکان های گردشگری طبیعی...............................................................................................................................................................200ب-1 نمودار الگوریتم کلیه ی محاسبات به منظور بدست آوردن مرکز جاذبه ی هر بخش............................201 ب-2 نمودار الگوریتم ساخت Shape file...................................................................................................201 ب-3 نمودار الگوریتم مراحل پیاده کردن مراکزجاذبه روی نقشه در محیطArc map..................................202 ج-1 نمودار الگوریتم کلیه ی محاسبات به منظور ترسیم دوایرهمسایگی با شعاع و مختصات دقیق..............204 ج-2 نمودار الگوریتم مراحل کلی روش تحلیل عملیات همسایگی................................................................205 ج-3 نمودار الگوریتم مراحل کلی تعیین فواصل دسترسی از مرکز هر بخش به هر کدام از گردشگاهها........207 د-1 نمودار الگوریتم مراحل کلی روش تحلیل قابلیت دسترسی.....................................................................208 ه-1 نمودار الگوریتم مراحل ساخت Geometric Networkو برقراری جریان در این شبکه...................210 و-1 نمودار الگوریتم Georeferencing کردن تصاویر و نقشه های اسکن شده........................................214

 فهرست شکل ها

 عنوان صفحه

 شکل 2-1 تقاضا با و بدون هزینه حمل و نقل برای یک مشتری در فاصله D از یک مرکز خدماتی ..............58

شکل 2-2 مراحل ایجاد چند ضلعی های تیسن از روی نقاط نمونه................................................................59 شکل 3-1 توضیح مفهوم مرکز جاذبه................................................................................................................72

شکل 3-2 تعریف یک منطقه جستجو با شعاع 5 کیلومتر..................................................................................76

شکل 3-3 قابلیت دسترسی................................................................................................................................79

شکل 3-4 سطوح دسترسی که نشان دهنده میزان دسترسی به مراکز خدماتی و تجاری است..........................81

شکل 3-5 عملیات حسابی که بر روی دو لایه از داده ها در محیط رستری انجام گرفته است.........................85 شکل 3-6 : نمونه ای از عوارض ساده..............................................................................................................86 شکل 3-7 : نمونه ای از عوارض پیچیده...........................................................................................................87 شکل 3- 8 : نمونه ای از برقراری یک Geometric Network...................................................................88شکل 3-9 : پیوند شبکه ای...............................................................................................................................91 شکل 3-10: ساختار شبکۀ منطقی و شبکۀ هندسی...........................................................................................93 شکل 3-11 عناصر شبکه................................................................................................................................. 94 شکل 3-12 موانع شبکه................................................................................................................................... 94

شکل 3-13 گردش در یک بزرگراه...................................................................................................................95 شکل 3-14 مسیر جریان در یک شبکه..............................................................................................................96

شکل 3-15 موقعیت نقاط منبع و جذب در یک شبکه......................................................................................96

شکل 3-16 جریانات نامشخص در یک شبکه..................................................................................................97 شکل 3-17 جریان منقطع دریک شبکه.............................................................................................................97

فهرست نقشه ها

 عنوانصفحه

 4-1 نقشه ی موقعیت کاشان در کشور و استان...............................................................................................112 4-2 نقشه ی ساختار فضای طبیعی شهرستان کاشان.......................................................................................113 4-3 نقشه پراکندگی سکونتگاههای شهرستان کاشان.......................................................................................117

4-4 نقشه ی نظام سلسله مراتبی شبکه ی دسترسی ها در شهرستان کاشان....................................................125 4-5 نقشه ی انواع راههای ارتباطی شهرستان کاشان.......................................................................................126 4-6 نقشه ی محدوده ی چهار بخش شهرستان کاشان براساس تقسیمات سیاسی وزارت کشور...................131 4-7 نقشه ی پراکنش گردشگاههای شهرستان کاشان......................................................................................132 4-8 نقشه پراکنش نقاط گردشگری شهرستان کاشان......................................................................................134 4-9 نقشه ی پراکنش جاذبه های تاریخی-فرهنگی گردشگری شهرستان کاشان............................................135

4-10 نقشه ی پراکنش خطوط گردشگری شهرستان کاشان............................................................................137

4-11 نقشه ی پراکنش پلیگونهای گردشگری شهرستان کاشان.......................................................................139

4-12 نقشه ی پراکنش جاذبه های طبیعی گردشگری شهرستان کاشان...........................................................140 4-13 نقشه ی مراکز جاذبه ی گردشگاههای چهار بخش شهرستان کاشان.....................................................143

5-1 نقشه ی دوایر ترسیمی به مرکز جاذبه ی چهار بخش شهرستان کاشان...................................................151 5-2 نقشه ی محدوده های هم پوشش گردشگری مذهبی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت.....163 5-3 نقشه ی محدوده های هم پوشش گردشگری تاریخی فرهنگی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت.............................................................................................................................................................165 5-4 نقشه ی محدوده های هم پوشش گردشگری اقامتی تفریحی بخش های شهرستان کاشان برحسب اولویت.............................................................................................................................................................167 5-5 نقشه ی محدوده های هم پوشش گردشگری طبیعی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت......169 5-6 نقشه ی محورهای جاذب تاریخی فرهنگی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت....................174

5-7 نقشه ی محورهای جاذب طبیعی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت....................................176 5-8 نقشه ی محورهای جاذب مذهبی چهار بخش شهرستان کاشان برحسب اولویت...................................178 5-9 نقشه ی شبکه ی پیوندهاو محورهای جاذب گردشگری تاریخی فرهنگی،طبیعی و مذهبی ، بین چهار بخش شهرستان کاشان.....................................................................................................................................180

5-10 نقشه ی نمایش شدت جریان و مرکزیت درجه ای جریان های گردشگری تاریخی فرهنگی چهار بخش شهرستان کاشان...............................................................................................................................................183

5-11 نقشه ی نمایش شدت جریان و مرکزیت درجه ای جریان های گردشگری طبیعی چهار بخش شهرستان کاشان...............................................................................................................................................................184

5-12نقشه ی نمایش شدت جریان و مرکزیت درجه ای جریان های گردشگری مذهبی چهار بخش شهرستان کاشان...............................................................................................................................................................185 5- 13نقشه ی نمایش شدت جریان و مرکزیت درجه ای جریان های گردشگری چهار بخش شهرستان کاشان ........................................................................................................................................ ...............................186

  چکیده:

مروزه بسیاری از پژوهشگران، توجه خود را بر روی نقش گردشگری در توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و محیطی شهرها و مناطق متمرکز نموده اند.

شهرستان کاشان علاوه بر, دارا بودن بافتهای قدیمی وبا ارزش تاریخی و سنتی ، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده،از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینهبسیار حائز اهمیت است،نه تنها قابلیت های ذاتی این شهرستان برای جذب گردشگران ، بلکه شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب شهرستان کاشان می باشد.

جهت تحقق اهداف فوق ،در مرحله نخست ،تعیین گردشگاه ها وتاسیسات اقامتی چهار بخش شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تاریخی فرهنگی، طبیعی و مذهبی با استفاده ازنرم افزارGIS ، صورت گرفت.

در مرحله ی دوم با استفاده از توابع تحلیلی GISو تحلیل شبکه از جمله مدل سطح جاذبه، عملیات همسایگی، مدلسازی و تحلیل قابلیت دسترسی، مدل اثر متقابل فضایی و عملیات همپوشی لایه ها و مدلسازی هندسی شبکه، وضعیت گردشگاهها شناسایی و تحلیل گردید.

نتایج تحلیل های حاصل از پژوهش نشان می دهد که بخش مرکزی کاشان از نظر جاذبه های تاریخی و فرهنگی وبخش نیاسر از نظر جاذبه های طبیعیو مذهبی نسبت به سایر بخش ها شاخص می باشند.

در مرحله ی سوم، نتایج حاصل از این تحلیل ها و اطلاعات شبکه های ارتباطی راهها،با هم ترکیب شدند

و محورهای گردشگری جاذب تاریخی فرهنگی،طبیعی و مذهبی به همراه محورهای مشترک ارتباط دهنده بین بخش ها به صورت جداگانه، بر حسب اولویت هر دسته از جاذبه ها با ضخامتهاو درجه ی متفاوتی از رنگ ها ،تعیین شدند.

در نهایت با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، پیشنهاداتی در جهت استفاده ی همزمان از نقاط گردشگری شهرستان کاشان، به منظور تقویت پیوندهای مناسب، ارائه گردید.

با توجه به نتایج امیدوارکننده ی این پژوهش، استفاده از قابلیت های GIS و تحلیل شبکه و مدلهای مبتنی بر آن به منظور شناسایی و تحلیل وضعیت موجود و آتی گردشگاهها و سایر مراکز خدماتی ، توصیه می شود.

 مقدمه

گردشگری یکی از نیروهای عمده ی شکل دهنده به جهان امروز و از مهمترین و پویاترین فعالیت های جهان است که ریشه در توسعه فناوری و گسترش همه جانبه ی سرمایه داری دارد.

بنابر گزارش انجمن گردشگری و مسافرت جهانی،گردشگری به تنهایی 6 درصد از کل تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است. (Holden, 2008:13)

همین امر، دولت ها و کشورهای در حال توسعه را بر آن داشته تا، سیاست های توسعه ی گردشگری را به عنوان ابزار توسعه و تحرک اقتصادی و یکی از شیوه های مبارزه با بیکاری و ایجاد درآمد ارزی مورد توجه قرار می دهند .

در طول دو دهه ی گذشته توجه روز افزونی در سراسر جهان به پژوهش در مورد گردشگری از اروپا تا آمریکای شمالی و از آفریقا تا آسیا شده است. این توجه روزافزون تا حدود زیادی منعکس کننده ی رشد گردشگری در شهرها و مناطق است.

شهرستان کاشان به عنوان یکی از شهرستانهای گردشگرپذیر کشور در استان اصفهان قرار داشته، که علاوه بر دارا بودن بافتهای قدیمی و با ارزش سنتی و تاریخی، به دلیل طبیعت زیبای قمصر، نیاسر و برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده از اهمیت بسزایی در جذب گردشگران تاریخی فرهنگی و طبیعی برخوردار است.

آنچه در این زمینه حائز اهمیت است، تنها قابلیت های ذاتی شهرستان کاشان برای جذب گردشگران نیست، بلکه مهمتر از آن، شناسایی و تحلیل محورهای گردشگری جاذب این شهرستان می باشد.

یکی از راه حل های اساسی برای این تحلیل، استفاده از تکنولوژی سیستم های اطلاعات جغرافیایی(GIS[1])، می باشد، که علاوه بر دسترسی سریع به اطلاعات مورد نیاز،توان تجزیه و تحلیل داده های مکانی و غیر مکانی را نیز دارا می باشد.

 فصل اول :کلیات تحقیق

1-1 بیان مساله پژوهش

عصرحاضر، عصر گسترش فناوری و افزایش دامنه زندگی ماشینی و رفاه اجتماعی است. این رفاه به همراه افزایش درآمدهای عمومی در نهایت سبب احساس نیاز بیشتر به پرکردن اوقات فراغت و شکل گیری فرهنگ سیر وسفر جهانگردی شده است.با اینکه بیش از 150 سال از تشکیل نخستین آژانس مسافرتی جهان توسط توماس کوک(Thomas Cook) وشکل گیری جهانگردی به صورت سازمان یافته نمی گذرد(رضوانی، 1374، 20)این فعالیت توانسته است امروزه به یکی از بزرگترین فعالیت های اقتصادی، از جمله عوامل شکل گیری تعاملات فرهنگی و اجتماعی دنیا تبدیل گردد، به طوریکه سفر وجهانگردی ، بیش از 8/10درصد درتولید ناخالص داخلی جهان نقش داشته و7/8 درصد از شغل های جهان را به خود اختصاص داده است . این در حالی است که کشور ایران به لحاظ برخورداری از جذابیت های گردشگری بنابه گفته یWTO، یکی از 10 کشور اول دنیا است ودراین میان شهرستان کاشان، از اهمیت بسزایی در جذب توریسم برخوردار است .

 1-2اهمیت مسئله پژوهش

در زمینه ی اهمیت توسعه ی گردشگری، علاوه بر رشد و افزایش درآمد ملی می توان به مواردزیر اشاره کرد(برنامه ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه ای ،1389، 52):

• ایجاد فرصت های شغلی در بخش خدمات و سایر بخش های وابسته و عامل مهمی در رفع معضل بیکاری
• جلوگیری از خروج ارز کشور و ایجادتعادل و توازن در تراز پرداخت های کلی کشور
• موثر در تبادل فرهنگ های اقوام و ترقی و تعالی فرهنگ های ملتها
• ایجاد صلح بین الملل
• کمک به درآمدهای دولت (ازطریق اخذ مالیات برآمد هتل ها، عوارض فرودگاهی ، گمرکی و ...)
• موثر در توسعه ،حفظ و نگهداری موزه ها ،تئاتر ها و سایر امکانات فرهنگی
• استفاده از توریسم به عنوان سرعت دهنده ای به گسترش دیگر بخش های اقتصاد
• توریسم اگر به نحو شایسته و به صورت پایدار توسعه یابد، می تواند حفظ منابع طبیعی و فرهنگی منطقه را توجیه و جبران نماید ، مناطقی که در صورت نبود این ابزار ، از توان محدودی برای تحقق اهداف حفظ و نگهداری محیط زیست برخوردارند

(همان، 22).

کاشان علاوه بر دارا بودن بافت های قدیمی و با ارزش سنتی و تاریخی که بعضا جزو معدود آثار با ارزش تاریخی و معماری جهان است ، به دلیل طبیعت زیبای قمصر و نیاسرو برزک، که بالاترین سطح مزارع گل کاشان را به خود اختصاص داده و برگزاری جشنواره های گل و گلاب، برای جهانگردان سراسر جهان از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا با تجدید نظر در توجه به صنعت گردشگری در این شهرستان ، می توان گام موثری در توسعه ی بیشتر و بهتر شهرستان کاشان از جنبه های مختلف اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی، طبیعی،زیرساختی و...برداشت.

 1-3اهداف پژوهش:

هدف کلی: شناسایی و تحلیل محورهای جاذب گردشگری تاریخی-فرهنگی و طبیعی شهرستان کاشان برای جذب بهینه ی توریسم با کاربرد روش تحلیل شبکه

هدف ویژه1 :تعیین مکان های گردشگری و تاسیسات اقامتی شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تاریخی فرهنگی وطبیعی با استفاده از GIS

هدف ویژه2 :تعیین مسیرهای گردشگری شهرستان کاشان مبتنی بر جاذبه های تاریخی فرهنگی وطبیعی با استفاده از GIS

هدف ویژه3 :تعیین و تحلیل شبکه ی پیوندهای بین این مکانها در محدوده ی شهرستان

هدف ویژه4 :استفاده ی همزمان از نقاط گردشگری شهرستان برای جذب توریسم با تقویت پیوندهای مناسب

دریافت فایل

---

جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید