فهرست مطالب
فصل 1: مقدمه 1
1-1 مقدمه 2
1-2 جایگاه مدل سرعت در علم ژئوفیزیک 2
1-3 تاریخچه بحث 3
1-4 ساختار پایان نامه 4
فصل 2: ضرورت تهیه مدل سرعت ناحیه ای 5
2-1 مقدمه 6
2-2 اهمیت مدل سرعت ناحیه ای 6
فصل 3: چینه شناسی خلیج فارس 11
3-1 مقدمه 12
3-2 سازند کژدمی 12
3-3 سازند پاپده 14
3-4 سازند ایلام 15
3-5 سازند گورپی 16
3-6 سازند سروک 18
فصل 4: تهیه مدل سرعت 21
4-1 مراحل تهیه مدل سرعت 22
4-2 مختصات چاه 27
4-3 اطلاعات ژئوفیزیکی 28
4-3-1 تفسیر لرزه ای زمانی 28
4-3-2 سرعت های برانبارش 29
4-4 چالشهای اساسی در تهیه مدل سرعت 30
4-4-1 کنترل صحت اطلاعات 30
4-4-2 اصلاح و ویرایش در حجم بالا 30
4-5 تحلیل اطلاعات 31
4-5-1 نحوه منطقه بندی 31
4-5-2 کنترل صحت اطلاعات 33
4-5-3 تحلیل نمودار سرعت ـ زمان 40
4-6 تحلیل نهایی چکشات ها و پروفایل های لرزه ای قائم 42
فصل 5: نتیجه گیری و پیشنهادات 53
5-1 نتیجه گیری 54
5-2 پیشنهادات 55
مراجع 56
1-1- مقدمه
در برداشتهای ژئوفیزیکی از جمله روش لرزه نگاری، میبایست بعضی از
جنبههای ساختار درونی زمین را بر اساس اندازهگیریهای انجام شده در سطح
(یا نزدیک به سطح)، استنتاج کرد. این موضوع، روش معکوس نام دارد. روشهای
معکوس ابهام یا عدم وجود پاسخ منحصر به فرد در نتیجهگیری را به همراه
خواهند داشت، در حالی که روشهای مستقیم به صورت تئوری پاسخ مبهمی به دنبال
ندارند.
1-2- جایگاه مدل سرعت در علم ژئو فیزیک
با وجود اینکه عدم قطعیت موجود در تفسیر ژئوفیزیکی را اغلب با انجام
اندازهگیریهای متعدد (و در بعضی موارد اندازهگیریهای متفاوت) تا حد
قابل قبولی میتوان کاهش داد، اما مشکل ابهام را نمیتوان به طور کامل
برطرف نمود. مشکل کلی آن است که تفاوتهای عمده ناشی از وضعیت حقیقی
ساختارهای زمینشناسی زیرسطحی منجر به تفاوتهای بدون اهمیت و کوچک و
غیرقابل اندازهگیری در کمیتهای اندازهگیری شده حین یک برداشت ژئوفیزیکی
میشود. این محدودیت اساسی از این حقیقت اجتنابناپذیر نشأت میگیرد که
برداشتهای ژئوفیزیکی تلاش به حل روش معکوس میکنند. علاه بر این،
کمیتهایی که به صورت تجربی به دست میآیند، به طور دقیق تعیین نمیشوند و
خطاهای آزمایش به میزان تردید و عدم دقت موجود (ناشی از کامل نبودن
دادههای میدان و ابهام مرتبط با روش معکوس) میافزاید. به طور کلی، از
آنجا که نمیتوان یک راهحل منحصر به فرد را از مجموعه اندازهگیریهای
انجام شده به دست آورد، تفسیر ژئوفیزیکی با به کارگیری کلیه راهحلهای
ممکن جهت تعیین خصوصیات زیرسطحی بکار گرفته میشود. با وجود این مشکلات
اساسی، تکمیل برداشت ژئوفیزیکی به وسیله ی تلفیق آن با اطلاعات بدست آمده
از چاه، یک ابزار بسیار ارزشمند برای تکمیل کاوش زمینشناسی زیرسطحی بوده و
نقش کلیدی را در برنامههای اکتشافی برای منابع زمینشناسی، ایفا میکند و
جایگاه و ضرورت تهیه مدل سرعت ناحیه ای مشخص می گردد.
1-3- تاریخچه بحث
تاکنون تلاشهایی در راستای تعیین سیستم رسوبی ناحیه ی خلیج فارس صورت
گرفته است که از آن جمله می توان به تهیه و تنظیم دائرهالمعارف زمینشناسی
نفت خلیج فارس اشاره کرد. از طرف دیگر اطلاعات مفید فراوانی که از طریق
چاهها (مثل پروفایل لرزه ای قائم، چکشات، گزارش زمینشناسی سر چاه، و
نگارهای پتروفیزیکی) و به کمک اطلاعات لرزهای برداشت شده از ناحیهی خلیج
فارس و نواحی مرتبط مجاور تهیه و تدوین شدهاند. با این حال تاکنون در کشور
ما، نگاه ناحیهای به تمامی اطلاعات ارزشمند مذکور صورت نگرفته است. وجود
میادین مشترک و لزوم بهره گیری صحیح از منابع، ضرورت چنین عملیاتی را
دوچندان می نماید. این امکان وجود دارد که حجم انبوه اطلاعات پراکنده و
فراوان موجود را تلفیق و نتیجه را با درنظرگرفتن نیازهای صنعت، برای
استفاده در صنعت به کار برد. تاکنون بیشتر فعالیتهای صورتگرفته در راستای
تلفیق دادههای مناطق کوچکی از کل ناحیه بوده که باعث ایجاد مشکلاتی برای
مفسر شده است. براساس بررسیهای صورتگرفته، الگوی اتوماسیون مناسبی جهت
تهیه شبکه سرعت لرزهای در ناحیهی خلیج فارس طراحی و ارائه نشده است.
علاوه بر این، انتظار میرود با بهرهگیری از اطلاعات مناسب تر که به تازگی
بدست آمده است، بتوان نقایص گذشته را جبران کرد. عدم بهرهگیری کامل از
گنجینهی عظیم اطلاعات موجود در ناحیهی خلیج فارس، عدم تلفیق اطلاعات
موجود بر اساس اهمیت و وزن آنها و نگرش جزئی به ساختمانها باعث شده که
مفسر حتی در برخی موارد قادر به انتخاب سرعت واقعی و تعیین صحیح روند
تغییرات آن نباشد و به طور کلی، ارائهی یک تفسیر قابل اجرا و توجیهپذیر
نیازمند تجربه و مهارت فراوان و خطرپذیری بالایی باشد. بنابراین، جهت
تهیهی مدل سرعت ناحیهای، دستهبندی و مرتبطسازی اطلاعات موجود ضروری می
نماید تا علاوه بر اصلاح نقشههای عمقی تهیه شده، روند تغییر سرعت لایهها
برای تعیین مسیر حرکت صحیح، مشخص شود. این مدل سرعت می تواند در برنامه
ریزی های آتی و به طور خاص، برداشت خطوط لرزه ای تکمیلی، نقش تعیین کننده
ای داشته باشد.
1-4- ساختار پایان نامه
از آنجا که هدف اصلی، ارائه یک مدل ناحیهای از تغییرات سرعت لرزهای با
تأکید بر شناسایی مخازن جدید می باشد، در این فرآیند، با جمعبندی و تلفیق
دادههای لرزهای، چاهپیمایی و زمینشناسی و با تاثیرپذیری از ویژگیهای
مخازن هیدروکربوری، مقدمات لازم برای این هدف فراهم گردیده است.
در فصل بعدی، به بیان اهمیت مدل سرعت و ضرورت تهیه آن پرداخته شده است.
در فصل سوم، مختصری از چینه شناسی ناحیه مورد مطالعه، یعنی ناحیه ی خلیج
فارس بیان می گردد. در فصل چهارم، شرح کوتاهی از اصول فرآیند انجام شده
برای تهیه و تکمیل اطلاعات و ضرورت این عملیات، شرح داده شده است. فصل
پنجم نیز شامل ارائه نتایج تهیه شده از تلفیق اطلاعات لرزه ای و اطلاعات
سرعتی چاهها بوده و در فصل آخر، تحلیل های بدست آمده ارائه خواهد شد.
فصل 2:
ضرورت تهیه مدل سرعت ناحیه ای