اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش کمرویی و نارسایی هیجانی دانش آموزان

اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش کمرویی و نارسایی هیجانی دانش آموزان

	فهرست مطالب
صفحه	عنوان
1	چکیده
	فصل اول:کلیات تحقیق
3	1-1-مقدمه
5	1-2- بیان مسئله
6	1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق
8	1-4-اهداف پژوهش
8	1-5- فرضیه ها.................................................................................................................................
9	1-6-تعاریف نظری متغیرهای تحقیق................................................................................................
10	1-7-تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق..............................................................................................
	فصل دوم:ادبیات تحقیق
12	2-1-مقدمه........................................................................................................................................
12	2-2-کمرویی....................................................................................................................................
14	2-2-1-علل کم رویی .....................................................................................................................
16	2-2-2-کمرویی و انزوا طلبی...........................................................................................................
17	2-2-3-سنین کمرویی.......................................................................................................................
17	2-2-4-آثار و نشانه های کمرویی.....................................................................................................
19	2-2-5-ریشه و علل کمرویی ..........................................................................................................
22	2-2-6-خطرات مهم تر.....................................................................................................................
22	2-2-7-راه های پیشگیری از کمرویی در کودکان.............................................................................
29	2-3-نارسایی هیجانی.........................................................................................................................
30	2-4-واقعیت درمانی..........................................................................................................................
30	2-4-1-تاریخچه واقعیت درمانی......................................................................................................
31	2-4-2- واقعیت درمانی و مفهوم آن.................................................................................................
35	2-4-3-تعریف واقعیت درمانی.........................................................................................................
36	2-4-3-1-نیاز اول(پیوند عاطفی دوسویه)........................................................................................
37	2-4-3-2-نیاز دوم (احساس ارزشمندی) ........................................................................................
38	2-4-4-مقایسه نظریه‌ها.....................................................................................................................
38	2-4-4-1-نظریه‌های درمانی سنتی (مخالف) .................................................................................
39	2-4-4-2-نظریه واقعیت گرایانه.......................................................................................................
39	2-4-4-3-عناصر اصلی نظریه واقعیت درمانی.................................................................................
40	2-4-4-4- اصول اساسی نظریه واقعیت درمانی...............................................................................
40	2-4-4-5- عوامل مؤثر در رشد (درمان) .........................................................................................
41	2-4-5-خلاصه‌ای از نظریات مرتبط..................................................................................................
45	2-4-6-تفاوت واقعیت درمانی با روانکاری فروید...........................................................................
46	2-4-7-انتظار از واقعیت درمانی یا هدف..........................................................................................
46	2-4-8- فرآیند درمان.......................................................................................................................
47	2-4-9-نتایج مثبت بکارگیری روش واقعیت درمانی.......................................................................
48	2-4-10-فرایند درمان........................................................................................................................
49	2-4-11-اصول واقعیت درمانی.........................................................................................................
51	2-4-12-ویژگی های دیگر واقعیت درمانی.......................................................................................
52	2-5-پیشینه تحقیق.............................................................................................................................
	فصل سوم:روش شناسی پژوهش
55	3-1-مقدمه........................................................................................................................................
55	3-2 روش تحقیق...............................................................................................................................
55	3-3-طرح پژوهش.............................................................................................................................
55	3-4-جامعه آماری.............................................................................................................................
55	3-5-نمونه و روش نمونه گیری........................................................................................................
56	3-6-ابزارهای پژوهش.......................................................................................................................
57	3-7-روش اجرای پژوهش...............................................................................................................
58	3-8-روش تجزیه وتحلیل داده ها....................................................................................................
60	فصل چهارم:یافته های پژوهش 4-1-یافته‌های پژوهش......................................................................................................................
60	4-2-یافته های توصیفی....................................................................................................................
62	4-3-آمار استنباطی............................................................................................................................
	فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
69	مقدمه.................................................................................................................................................
69	5-1- بحث و نتیجه گیری.................................................................................................................
72	5-2-محدودیت های تحقیق.............................................................................................................
73	5-3-پیشنهادات.................................................................................................................................
74	فهرست منابع.....................................................................................................................................
77	پیوست...............................................................................................................................................
80	چکیده انگلیسی.................................................................................................................................

 

فهرست جداول
عنوان	صفحه

جدول شماره4-1: آمار توصیفی مربوط به گروه آزمایش و کنترل60

جدول شماره 4-2: آمار توصیفی مربوط به سن61

جدول شماره 4-3: آمار توصیفی مربوط به ترتیب تولد61

جدول شماره 4-4: آمار توصیفی مربوط به رشته تحصیلی62

جدول4-5- میانگین و انحراف معیار نمره ی کمرویی گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون..................................................................................................................................................62

جدول4-6- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر کمرویی.........................................................................................................................................63

جدول4-7- میانگین وانحراف معیار نمره ی دشواری در توصیف احساسات گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون............................................................................................................63

جدول4-8- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر دشواری در توصیف احساسات.....................................................................................................64

جدول 4-9- میانگین وانحراف معیار نمره ی دشواری در شناسایی احساسات گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون.............................................................................................................65

جدول4-10- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیردشواری در شناسایی احساسات............................................................................................65

جدول4-11- میانگین وانحراف معیار نمره ی تفکر عینی گروه های آزمایش و کنترل در مراحل پیش آزمون و پس آزمون.................................................................................................................................................66

جدول4-12- تحلیل کوواریانس روی میانگین‌های نمره‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیر تفکر عینی...........................................................................................................................66

 چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش کمرویی و نارسایی هیجانی دانش آموزان و مولفه های آن شامل واقعیت درمانی ، کاهش کمرویی ، و نارسایی هیجانی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان مشغول به تحصیل در مقطع متوسطه شهر اصلاندوز در سال تحصیلی 92-91 می باشد که بالغ بر 3000 نفر دانش آموز می­باشد. در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ا استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه از بین مدارس مقطع متوسطه، 4 مدرسه (2مدرسه دخترانه و 2 مدرسه پسرانه) و از هر کدام از این مدارس دو رشته و از هر رشته دو کلاس بصورت تصادفی انتخاب گردید. 341 نفر بر اساس جداول حجم نمونه مورگان انتخاب شدند.برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش به وسیله دو پرسشنامه استاندارد تعدیل شده پرسشنامه کمرویی و پرسشنامه نارسایی هیجانی تورنتو انجام ‌گرفت. پژوهش حاضر از نظر روش آزمایشی است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه، از روشهای آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. بدین ترتیب که برای تلخیص، طبقه بندی، و تفسیر داده های آماری از فراوانی و درصد فراوانی(جدولها، نمودارها) و به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از آزمون تحلیل کواریانس با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شده است. و در آخر نیز بر اساس نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون ها به این نتیجه رسیده شد که آموزش واقعیت درمانی به طور معناداری باعث کاهش میزان کمرویی در دانش آموزان می گردد و این بدان معناست که آموزش واقعیت درمانی به طور معنادار باعث افزایش مهارتهای دانش آموزان در توصیف احساسات خود می گردد.

 واژه های کلیدی: کمرویی ، نارسایی هیجانی، واقعیت درمانی .

  

فصل اول

کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه

گلاسر[1] در عصر بحران اجتماعی و از خود بیگانگی در آمریکا به این نکته پی برد که اساس تمام مشکلات مردم ناشی از کمرنگ شدن پیوند عاطفی بین آنهاست. افرادی که خود را گم کرده‌اند و سرگردان به هر تخته پاره‌ای چنگ می‌زنند تا چند صباحی زنده بمانند. اما باید به ساحل واقعی نجات رسید.

گلاسر به این نتیجه رسیده است که انسان‌ها بر خلاف دیدگاه‌های سنتی درمانی چیزی بیش از غرایز، امیال و عادات هستند. انسان‌ها انتخاب می‌کنند ، تصمیم می‌گیرند، تغییر می‌دهند، خودشان را بررسی می‌کنند.

گلاسر همچنین پی برد که چون با انسان طرف است، برای اجرای فن‌های درمانی به یک چیز دیگر هم احتیاج هست و آن رابطه است و دیگر یک درمانگر سرد و بی‌عاطفه‌ی متخصصِ مصلحت‌ اندیش نمی‌تواند موفق باشد. نقش مهم رابطه درمانی برای او یک فرض جدی در درمان لحاظ شد.

علاوه بر رابطه درمانی، نگاه گلاسر در آسیب‌شناسی روانی به فرد، نگاه مریضی یا نقص در رفتار نیست نگاه او به فرد این است که وی از توانایی‌های خود به درستی استفاده نمی‌کند تا به خودشکوفایی و کمال برسد. گلاسر همه آنچه را که در جنبش انسان‌گرایی وجود دارد با عقل و استدلال نیز همراه می‌کند اما همچنان فقدان «عبرت از گذشته» در نظریة وی وجود دارد. زیرا انسان‌ها فکر می‌کنند، احساس می‌کنند، تجربه می‌کنند، از گذشته عبرت می‌گیرند و برای آینده آرزوهایی دارند.(گلاسر،1389)

در بسیاری از کلاسهای درسی، دانش آموزانی دیده می شوند که آرام ، کمرو و خجالتی هستند. این افراد در زندگی روزمره­ی خود اغلب اوقات با اعضاء خانواده و همسالان آشنا بازی می کنند و از غریبه ها اجتناب می ورزند. شرم و خجالت این افراد ممکن است آنها را از اکتساب مهارت ها و آمادگی های لازم برای بسیاری از فعالیت هایی که همسالانشان از آن لذت می برند و یا اصولاً برای رشد شخصیت آن ها ضروری است ، بازدارد.ارزیابی والدین و معلمین از این گروه متفاوت است .

بعضاً آن ها را دانش آموزانی بی آزار و خوب می شناسند و گاه ممکن است با حالت دلسوزانه به آن ها بنگرند و با این گونه رفتار آن­ها را غیر عادی تلقی کنند، لیکن در مقایسه با اختلالات رفتاری دیگر کمتر اتفاق می افتد که این گروه افراد به عنوان موارد حاد مشکلات کلاس و مدرسه بر شمرده شوند .

این دانش آموزان گرچه برای معلم و همکلاسی ها ی خود مشکلی ایجاد نمی نمایند، ولی ممکن است به علت رنج ناشی از احساس نا امنی و بی کفایتی در خود ، یکی از ناشادترین کودکان باشند. اگر در مورد رفتار غیر اجتماعی آنان چاره ای اندیشیده نشود این کودکان احتمالاً در معرض بیماری های روانی قرار خواهند گرفت .(احمدوند ، 1380)

در واقع یکی از روش های مطرح برای کاهش و حل مسائل مربوط به کمرویی، استفاده از روش واقعیت درمانی گروهی گلاسر است. در این روش سعی می­شود با توجه به مفاهیم واقعیت، مسئولیت و امور درست و نادرست در زندگی فرد به رفع مشکلات او کمک شود ( شفیع آبادی،1389 ). تعداد زیاد دانش آموزان و کمبود مشاوران کارآمد در مدارس از یک سو و عدم توانایی برنامه راهنمایی و مشاوره در مدارس بر مشاوره­ی فردی صرف از سوی دیگر، ضرورت توجه و بهره گیری از روش های گروهی مشاوره را آشکار می سازد (نواب نژاد،1995). علاوه بر این، از میان نظریه های مشاوره و روان درمانی موجود، واقعیت درمانی بیش از سایر رویکردها بر موضوع کمرویی تاکید کرده است .

آلکسی تایمیا[2] به ناتوانی در پردازش شناختی اطلاعات هیجان و تنظیم هیجان ها گفته می شود. آلکسی تایمیا سازه ای است چند وجهی متشکل از دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات برای دیگران و جهت گیری فکری بیرونی. ویژگی های اصلی آلکسی تایمیا عبارتند از: ناتوانی در بازشناسی و توصیف کلامی هیجان های شخصی، فقر شدید تفکر نمادین که آشکار سازی برخورد ها، احساسات، تمایلات و سائق ها را محدود می کند، ناتوانی در به کارگیری احساسات به عنوان علایم مشکلات هیجانی، تفکر انتزاعی در مورد واقعیت های کم اهمیت بیرونی، کاهش یادآوری رویاها، دشواری در تمایز بین حالت های هیجانی و حس های بدنی، فقدان جلوه های عاطفی چهره، ظرفیت محدود برای همدلی و خودآگاهی. همچنین نارسایی در تنظیم و مدیریت هیجان ها (فرآیند گذار از پردازش به عمل ) نیز از ویژگی های نارسایی هیجانی است.

آلکسی تایمیا شامل تخریب سه حوزه بازشناسی، پردازش و ابراز احساسها می باشد که یکی ازنزدیکترین مفاهیم به هوش هیجانی است ( تیلور و بگبی، 2000؛ بشارت، 2008). مشخصه های بیرونی که سازه نارسایی هیجانی را تشکیل می دهند بیانگرنقایصی در پردازش شناختی و تنظیم هیجانات می باشند. از دیدگاه علوم شناختی، هیجان ها به عنوان دسته ای از طرح واره های مبتنی بر پردازش اطلاعات شناخته می شوند که شامل فرآیندها و تجسم های نمادین و غیر نمادین هستند کاهش ابراز هیجانات اساسا بیان گر نوعی فقدان یا بدتنظیمی هیجانات است. به همین صورت آسیب در ظرفیت های پردازش هیجانی مبتنی بر نارسایی هیجانی ممکن است یک عامل خطراحتمالی برای انواع مشکلات سلامت روان باشند.

در واقع، روش واقعیت درمانی تا حد زیادی مربوط به کار گروهی با نوجوانان و جوانان در موقعیتهای آموزشی می­باشد. معمولا نظریه ی گلاسر از سوی معلمانی که قصد داشتند ایده های اساسی او را در زمینه­ی واقعیت درمانی در کلاسهای درس به کار ببرند، پذیرفته شده است. اساس واقعیت درمانی گروهی از فرآیند خود ارزیابی تشکیل شده است چرا که فضای حاکم بر گروه می تواند به اعضای گروه کمک کند تا ارزیابی درستی از رفتار خود به دست آورند(کوری،2001). هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش کمرویی و نارسایی هیجانی در دانش آموزان می باشد.

 

[1]Glaser

[2] alexithymia

دریافت فایل