طراحی الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های ناجا
 مقدمه: رهبر معظم انقلاب در دیدارهای خود با رؤسای دانشگاه ها و اساتید مکررا به ضرورت پیشرفت علمی کشور و رسیدن در حد مرجعیت علمی در جهان اشاره کرده و فرمودند: «من بارها گفته ام، کشور باید در علم، دردانش و به تبع آن علم و دانش، در آنچه که مترتب برعلم است. در رتبه های اول جهان قرار بگیرد. نمی گویم پنج سال دیگر، ده سال دیگر،نه، هدف را بگیرید پنجاه سال دیگر، اما باید برویم و برسیم و این، به همت احتیاج دارد و... »(ساورسفلی، 1389: 25). در این حدود دوازده سال، رشد علمى کشور نسبت به قبل از این دوازده سال، شانزده برابر شده. اینها آمارهاى تقریبى است و از مراکز مطمئنى به دست آمده است؛ این خیلى مهم است. همین حرکت علمىِ رو به گسترش موجب شده که پایگاههاى اطلاع‌رسانى علمى معتبر دنیا اظهارنظر کنند که رشد پیشرفت علم در ایران سیزده برابر متوسط دنیا است. این واقعیتها را در نظر داشته باشیم، اینها خیلى نکات مهمى است، ما چون زیاد میشنویم، زیاد تکرار میکنیم، برایمان عادى شده. این جزو آمارهاى داخلى نیست که حالا یک نفرى آمارى بدهد، یک نفر هم بگوید نخیر، این آمار درست نیست،نه، این پایگاههاى اطلاع‌رسانى رسمى دنیایند که این قضاوت را دارند میکنند، با ما هم خوب نیستند. یعنى من باور نمی کنم که سیاست هاى مسلط جهانى از دخالت در مراکز علمى و امثال اینجور پایگاهها دست بردارند، اگر همین پیشرفت در ایران ادامه پیدا کند، در سال ۲۰۱۸، یعنى پنج سال دیگر، ایران رتبه‌ى چهارم علمى دنیا را خواهد داشت؛ این خیلى چیز مهمى است. یعنى بعد از سه کشور دیگر - آمریکا و چین و انگلیس، آن سه کشورى است که ذکر کردند - کشور چهارم، ایران خواهد بود، این خیلى چیز مهمى است. البته من نمی خواهم ادعا کنم که این آمارها صددرصد آمارهائى است که انسان می تواند رویش سوگند یاد کند، نه، لیکن روش و حرکت دانشگاههاى کشور الان به این سبک است، یک حرکت عمومىِ رو به پیشرفت. لذا اولین حرف ما به دانشگاههاى کشور و دانشمندان کشور و نخبگان کشور این است که نگذارید این حرکت از دور بیفتد، نگذارید حرکت علمى کشور متوقف شود، هیچ مانعى نتواند دانشگاه کشور را از رشد به سمت پیشرفت علمى باز بدارد. اینکه ما روى علم تکیه می کنیم، فقط به جهت احترام آرمانى به علم نیست - که البته این خودش یک نقطه‌ى مهمى است، اسلام براى علم ارزش ذاتى قائل است - لیکن علاوه‌ى بر این ارزش ذاتى، علم قدرت است. یک ملت براى اینکه راحت زندگى کند، عزیز زندگى کند، با کرامت زندگى کند، احتیاج دارد به قدرت. عامل اصلى که به یک ملت اقتدار می بخشد، علم است. علم، هم می تواند اقتدار اقتصادى ایجاد کند، هم می تواند اقتدار سیاسى ایجاد کند، هم می تواند آبرو و کرامت ملى براى یک ملت در چشم جهانیان به وجود بیاورد. یک ملت عالم، دانا، تولید کننده‌ى علم، در چشم جامعه‌ى بین‌المللى و انسانها طبعاً با کرامت است. پس علم علاوه بر کرامت ذاتى و ارزش ذاتى، این ارزش هاى بسیار مهمِ اقتدارآفرین را هم دارد. بنابراین باید این حرکتى که وجود دارد، این شتابى که وجود دارد، به‌هیچ‌وجه متوقف و کنْد نشود (بیانات در دیدار اساتید دانشگاهها بیست و هشتم ماه رمضان1434، ۱۳۹۲/۰۵/۱۵). تقابل ذهنیت (تئوری) و عینیت (عمل) در علوم انسانی بسیار تاثیرگذار بوده است. این تقابل منجر به ایجاد بعد سومی با رویکرد نظارت و ارزیابی شده است که میزان هماهنگی دو بعد پیشین را با همدیگر می‌سنجد.اصولاً نظارت به طور عام و ارزیابی به طور خاص رمز بقای سازمانها است. امروزه همه سازمانها(اعم از دولتی و خصوصی) برای توسعه، رشد و پایداری در عرصه رقابتی به نوعی سیستم ارزیابی عملکرد نیاز دارند تا در قالب آن بتوانند کارایی و اثربخشی برنامه های سازمان، فرایند و منابع انسانی خود را مورد سنجش قرار دهند. سازمان های کارا فقط به جمع آوری و تحلیل داده ها بسنده نمی کنند، بلکه از این داده ها برای بهبود سازمان وتحقق رسالت ها و راهبردها استفاده می کنند. بنابراین، بررسی نتایج ارزیابی عملکرد، یک فرایند مهم راهبردی تلقی می شود. در صورتی که ارزیابی عملکرد با دیدگاه فرایندی و به طور منظم و مستمر انجام شود، در بخش دولتی موجب ارتقا و پاسخگویی دستگاه های اجرایی و اعتماد عمومی به عملکرد سازمان ها و کارایی و اثربخشی دولت می شود و در بخش غیر دولتی نیز سبب ارتقای مدیریت، منابع، رضایت مشتری، توسعه ملی، ایجاد قابلیت های جدید، پایداری وارتقای کلاس جهانی شرکت ها وموسسات می شود.به بیانی دیگر ارزیابی عملکرد، چراغ نشان دهنده راه است. یکی از ویژگی های انقلاب اسلامی که از بدو پیروزی تا کنون شاهد آن بوده و هستیم پویایی تحول و تعالی آن است، ناجا نیز به عنوان حافظ نظم و امنیت، همواره بایستی از این ویژگی برخوردار بوده و متناسب با ضرورت ها ونیازهای نظام از یکسو ونوآوری ها و پیشرفت ها درعرصه های گوناگون و نیز توطئه ها وتهدیدهای دشمنان ازسوی دیگر، بتواند باایجاد تغییر و تحولات لازم، مأموریت ها و وظایف محوله را به انجام برساند. بدین منظور و در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و فرماندهی معظم کل قوا، ضرورت ایجاد می نماید تا تحول ارزیابی عملکرد در ناجا به عنوان یکی از اولویت ها وگامهای اساسی به نحو مطلوب سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا گردد. این امر زمانی به نتیجه مطلوب منجرخواهد شد که بستر لازم برای انجام ارزیابی فراهم و ارزیابی مناسبی از عملکردها به عمل آید. بنابراین ایجاد مکانیزم ارزیابی عملکرد جهت شفاف سازی عملکرد ناجا اجتناب ناپذیر است. واقعیت این است که ماموریت ناجا ماهیت منحصربه فردی دارد و نمی توان حوزه های مختلف آن را با معیارهای سنتی ارزیابی نمود، بلکه نیازمند بکارگیری نظامهای نوین ارزیابی هستند. ارزیابی عملکرد سازمان هایی با ویژگی های انقلابی و نظامی بسیار پیچیده و دشوار است، اما پیچیدگی وسختی سنجش عملکرداین سازمان ها دلیل بر صرفنظر از این کار نمی تواند باشد. فصل اول: کلیات تحقیق بخش اول: طرح تحقیق علت تحقیق: براساس سند چشم انداز، جمهوری اسلامی ایران درافق 1404 هجری شمسی جامعه ای برخوردار ازدانش پیشرفته، توانا درتولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی درتولید علمی است و به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری درسطح منطقه آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم دست یافته است (کشوری، 1389: 4).در سطح ملی پذیرش جایگاه ایران آنگونه که در افق سند چشم انداز بیست ساله کشور ترسیم شده به معنی تبلور شاخص های یاد شده در همه عرصه های حیاتی اجتماعی کشور است. به بیان دیگر همه ارکان نظام، قوای سه گانه، وزارتخانه ها، دستگاههای اجرایی و سازمان های دولتی و خصوصی و به طور کلی همه بخش ها باید اهداف این سند را سرلوحه اقدامات خود قرار دهند. امروزه مأموریت و وظایفی که برعهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نهاده شده است، کاملاً گسترده و همه جانبه است. ناجا برای انجام کامل و درست آنها باید همواره به پایش عملکرد واحدهای خود بپردازد و هر ساله عملکرد خودرا بااستفاده ازالگوهای مناسب نسبت به رقبا، سال گذشته یااستاندارد (یاحداقل برنامه) بسنجد. براساس شواهد و مدارک مستند، روش های موجود ارزیابی عملکرد واحدها در ناجا، تجربی و فاقد پشتوانه محکم علمی بوده و نتایج آن در واحدهای مختلف با یکدیگر قابل مقایسه نیستند و همچنین روش های موجود در قریب به اتفاق موارد صرفاً خروجی واحدها را ملاک ارزیابی عملکرد قرار داده وکمتر به مقایسه نسبت خروجی ها به ورودی ها پرداخته اند و راهی برای محاسبه قاطع تفاوت هایی که به طور بالقوه در بین واحدها موجود است، وجود ندارد. این مسئله، شرایط و وضعیتی را به وجود می آورد که در آن، هزینه های انجام ارزیابی بیش از فواید و منافع آن میگردد. انجام ارزیابی های با معیارهای نامشخص، استفاده از روش های مختلف برای ارزیابی عملکرد یگان ها و...، نه تنها ما را از مزایای نظام های معتبر و مفید ارزیابی عملکرد محروم ساخته است، بلکه هزینه های سنگینی مانند تزلزل در مدیریت، نگرانیها و فشارهای روانی فراوان بر فرماندهان و مدیران برای اتخاذ هر تصمیم، توجه به ابعاد غیر مهم و فاقد ضرورت عملکردی و... را نیز بر ناجا تحمیل می کند. حتی درحالت استفاده از الگوهای موفق و استاندارد ارزیابی عملکرد، در برخی از یگان های ناجا، شاهد هستیم که این الگوها، صرفاً به صورت ترجمهای و بدون اعمال هیچ گونه تعدیل و تطبیق نسبت به شرایط فرهنگی و لحاظ نمودن الزامات و مقتضیات محیطی و سازمانی ناجا، به کار گرفته می شوند. این درحالی است که صاحب نظران مدیریت نسبت به این نکته اذعان دارند، که مدل ها و تئوریهای علوم انسانی و اجتماعی، مبتنی بر فرهنگ سازمانی هستند و کاربرد آنها بدون رعایت و لحاظ کردن مفروضات بنیادین فرهنگ سازمانی مبدأ، فاقد وجاهت علمی است. علاوه براین، آئین نامه اجرایی شماره 4325/44327 مورخه14/1/1389مواد (81) و (82) قانون مدیریت خدمات کشوری، برایجاد نظام ارزیابی عملکرد درسه سطح سازمان، مدیران و کارکنان تاکید کرده است. طبق ماده81: دستگاه های اجرایی مکلفند بر اساس آئین نامه ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می رسد، با استقرار نظام مدیریت عملکرد مشتمل بر ارزیابی عملکرد سازمان، مدیریت و کارمندان برنامه های سنجش و ارزیابی عملکرد و میزان بهره وری را در واحدهای خود به مورد اجرا گذاشته و ضمن تهیه گزارش های نوبه ای و منظم نتایج حاصل را به سازمان گزارش نمایند. براساس ماده 82: سازمان موظف است استقرار نظام مدیریت عملکرد را در سطح کلیه دستگاه های اجرایی پیگیری و نظارت نموده و هر سال گزارشی از عملکرد دستگاه های اجرایی و ارزشیابی آنها در ابعاد شاخص های اختصاصی و عمومی و نحوه اجرای احکام این قانون را بر اساس آئین نامه ای که با پیشنهاد سازمان به تصویب هیات وزیران می رسد، تهیه و به رییس جمهور و مجلس شورای اسلامی ارائه نماید. این دو آئیننامه بر ضرورت توسعه الگوهای ارزیابی عملکرد صحّه می گذارد (کشوری، 1389: 5). بیان مساله: دست یابی به سطوح بالای موفقیت وتعالی ناجا، نیازمند اجرای برنامه های بهبود وتحول سازمانی است.تلاش برای بهبود عملکرد و ارتقاءکیفیت خدمات، یکی از پیش نیازهای موفقیت ناجا می باشد.لازمه بهبود عملکرد یگان ها در ناجا، ارزیابی مستمر و منظم فعالیت های آنها است. ارزیابی عملکرد یگان ها این امکان را فراهم می سازد تا ناجا بتواند به صورت شفاف، نقاط قوت و زمینه های بهبود خود را شناسایی نمایند، سپس برنامه هایی برای بهبود در عملکرد یگان ها و بالا بردن کیفیت خدمات خود تدوین نماید و از این طریق برای پیشرفت و ترقی گام بردارند . برنامه ریزان و فرماندهان ناجا می بایستی بصورت شفاف چشم اندازها، رسالت ها، مأموریت ها، اهداف بلند مدت و میان مدت و برنامه های این سازمان را روشن کرده باشند و در سطح کلان مکانیسمی را برای سنجش میزان موفقیت برنامه ها تدوین نمایند. پس ازتهیه وتدوین برنامه های راهبردی ناجا و اجرای آن، انتظار می رود که هدف های برنامه تحقق پیدا کنند و هنگام پیاده کردن برنامه اطمینان وجود داشته باشدکه حرکت دقیقاً به سوی هدف های تعیین شده باشد. گاهی ممکن است حتی جزئیات برنامه به صورت دقیق اجرا شود اما جهت گیری کلی دراجرای برنامه دارای انحراف باشد و ما را از هدف دور کند. از این رو دست یابی به الگوی ارزیابی عملکرد جامع، قابل اعتماد و انعطاف پذیر یکی از دغدغه های فرماندهان و مدیران ناجا می باشد تا به وسیله آن اطلاعات دقیق وکافی از جایگاه عملکرد امروز خویش به دست آورده و با نگاه به آینده، به سمت بهبود مستمر گام بردارد. کوتاه ترین راه رسیدن به اهداف اساسی آن است که ارزیابی عملکرد در راستای راهبرد سازمان باشد زیرا برنامه ریزی راهبردی، کنترل و اجرای برنامه ها و عملکرد فرایندها، ضامن تحقق اهداف راهبردی و چشم انداز هر سازمانی است. رسیدن به این الگو نیاز به شناسایی ابعاد، مولفه ها و روابط بین آنها دارد لذا می بایستیاین ابعاد، را شناسایی و اهمیت و میزان تأثیر هرکدام را تعیین نمود. بنابراین ارزیابی عملکرد یگان های ناجا نقش کلیدی در تحقق اثربخشی و جهت گیری های اساسی ناجا دارد. در واقع سوال اصلی در مدیریت عملکرد، این است که الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟ اهداف تحقیق: 1-2-1-1- هدف اصلی تحقیق: طراحی الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های ناجا. اهداف جزئی تحقیق: الف- شناخت ابعاد و مولفه های الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های ناجا. ب- تعیین تعاملات و ارتباطات بین ابعاد الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های ناجا. ج- تعیین میزان (اهمیت و اولویت)هریک از ابعاد الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگانهای ناجا. 3-1-1-سئوالات تحقیق: 1-3-1-1- سئوال اصلی تحقیق: الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد در ناجا چگونه است؟ 2-3-1-1-سئوالات فرعی تحقیق: ابعاد و مولفه های الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های ناجا کدامند؟ ارتباطات و تعاملات این ابعاد چگونه است؟ اهمیت و اولویتهریک از ابعاد الگوی ارزیابی عملکرد یگانهای ناجا.چگونه است؟ 2-1 - اهمیت تحقیق: اهمیت کنترل در سازمان ها بویژه در سازمانی مانند ناجا معین و مبرهن است وارزیابی عملکرد یکی ازمحورهای اساسی کنترل به شمار می رود که این پژوهش برآن است تا الگویی برای ارزیابی عملکرد یگانها درناجا ارائه نماید. که قادر باشد به بهترین وجه، نحوه عملکردیگان های ناجا را مورد سنجش قرار دهد. پس از تدوین و اجرای راهبرد، ارزیابی مستمر بر نحوه اجرای برنامه های راهبردی و تشخیص سریع و به موقع انحرافات آن، از ضروری ترین وظایف ناجا که درمحیط پیچیده و با وجود توطئه های گسترده انجام وظیفه می نماید، خواهد بود. ارزیابی عملکرد می تواند باعث آگاهی از میزان پیشرفت در بهبود عملکرد گردد و در نتیجه، انگیزه و فرصت لازم برای ارتقای کیفیت عملکرد دستگاه ها رافراهم نماید بدون وجود سیستم ارزیابی عملکرد ، نه تنها بهبودی اتفاق نمی افتد بلکه تحقق اهداف نیز در هاله ای از ابهام قرار می گیرد (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، 1382: 26). ارزیابی عملکردیکیازمهمتریننیازهایهرسازماندرجهتحفظتوانپاسخگوییبهشرایطرقابتیو مطالباتروزافزونمحیطیاست. پیشنیازاینامر،تدارکروشی برایسنجشعملکردو یافتننقاطضعفواحدهایزیر مجموعهمیباشد. باتوجهبهپیچیدگیکارواحدهای انتظامیودادهها ستادههایمتعدداینگونهواحدها ،ارزیابیعملکردآنانبا مشکلاتیهمراهاست. برایدستیابیبهیکالگویمطلوبارزیابیعملکرد، بررسیروشهایمتداولارزیابی عملکردونیزرویکردهایاتخاذشدهونیزاهدافدرنظرگرفتهشدهامریضروریبهنظرمیرسد. اگر ارزیابی به شیوه ای اثربخش انجام شود، ناجا می تواند از نقاط قوت داخلی استفاده کند و از فرصت های خارجی بهره برداری نماید، تهدیدات را شناسایی و در برابر آنها از خود دفاع کند و پیش از آنکه نقاط ضعف داخلی زیان بار شوند از نیروی آن بکاهد. ارزیابیعملکردهموارهیکیازمهمترینمسائلمورد نظر مدیرانعالیسازمانها می باشد. درنگرشنوین، فلسفهوجودیارزیابیبررشد، توسعهوبهبودظرفیتهایافرادیاواحدهایموردارزیابیاستواراست درنگرش سنتی،مهمترینهدف ارزیابیقضاوتویادآوریعملکرداست(آقایی، 1382: 3). درناجاارزیابیعملکرد هرسالهباصرفزمانوهزینههای گزافباهدفبهبودعملکردوکارآیییگان هاو مدیران و کارکنانصورتمیگیرد. نتایجاینارزیابیهانیز درترفیعات،انتصاباتوارتقاءیاپرداختاضافهحقوقوپاداشاستفادهمیشود. برخیازروشهای ارزیابیمانندروشهایارزیابیمستقیم،فهرستراهنما (چکلیست)وهمچنینروشتوصیفیاز روشهایرایجارزیابیدرناجاهستند(انوارىرستمى،نیکنفس،خسرو انجم،1390: 223). بکارگیریواجرایروشهایکنونیارزیابی،درعملبامشکلاتونارساییهایمواجهاست.دراین روش ها، بالابودنهزینهوزماناجراوکیفیوشهودیبودنتصمیمگیریها،موجبمشکلاتی ازقبیلبیعدالتیونارضایتییگان هاازنتایجارزیابیهامیگردد. لذایکیازمسایلمهم، انتخابالگوییمناسبتربرایاندازهگیرىعملکرداستکهقادربهرفعبخشیازمشکلاتومسایل مرتبطباارزیابیعملکردباشدونتایجبهتریرابدستدهد(انوارىرستمى،نیکنفس،خسروانجم،1390: 224). حساسیت ماموریت نیروی انتظامی درحفظ امنیت و آسایش درجامعه و آگاهی مسئولان آن از میزان عملکرد، به مسئولان و فرماندهان ناجا در امر بدست آوردن اطلاعات جامع جهت برنامه ریزی لازم از طریق مراکز مطالعاتی ناجا یا دیگر دانشگاهها کمک شایانی می نماید. لذا نتایج حاصل از این تحقیق و ارائه روشی مدون و معین درحوزه ارزیابی، راه ارزیابی درست را به برنامه ریزان و فرماندهان ناجا نشان می دهد که این مباحث از اهم ضرورت های پژوهش حاضر به شمار می آید. همچنین با توجه به اینکه در حال حاضر ناجا به فراخور برنامه های سالیانه ارزیابی مقطعی و جزء نگری از یگان های خود دارد، دستیابیبهیکالگوی علمی، راهبردی و قابل اعتماد ارزیابی عملکرد در ناجا،امریضروریبهنظرمیرسد. بنابراینبرای سازمان مورد تحقیق (ناجا) بسیار با اهمیت است که حوزه ها (ابعاد) و مولفه های اصلی ارزیابی عملکرد مورد بررسی و شناسایی قرار گیرند، و تعاملات و ارتباطات بین ابعاد و مولفه ها، و اهمیت و اولویت هر یک از آنها مشخص شود. و الگویی راهبردی برایارزیابی عملکرد، با لحاظ نمودن الزامات و مقتضیات محیطی و سازمانی ناجا ارائه گردد. 3-1- چارچوب نظری تحقیق: هدف این تحقیق، طراحی الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد یگان های نیروی انتظامیاست. هدف دیگر این پژوهش پرکردن کاستی موجود در تحقیقات و ادبیات علمی ارزیابی عملکرد ناجا و شناسایی فرآیندهای ارزیابی عملکردراهبردی در هدایت نیروی انتظامی می باشد. در نتیجه می تواند برای این نیرو راهنمای عمل مناسبی باشد. این پژوهش بر آن است تا الگوی راهبردی ارزیابی عملکردیگان های نیروی انتظامیرا ارائه ارزیابی نماید. 4-1- فرضیه های تحقیق: چون این تحقیق طراحی الگوی راهبردی می باشد، هریک از ابعاد الگو، فرضیه های اصلی و هر یک از مولفه ها فرضیه های فرعی تحقیق می باشند. 5-1- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق: 1-5-1- قلمرو مکانی: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می باشد. 2-5-1-قلمرو موضوعی: ارزیابی عملکرد راهبردیمی باشد. 3-5-1-قلمرو زمانی: قلمرو زمانی این تحقیق شامل( انجام مصاحبه، توزیع پرسشنامه و گردآوری اطلاعات ) در یک دوره زمانی یک ساله از بهمن ماه 1391 تا بهمن ماه 1392 می باشد. 6-1-روش ها و ابزار گردآوری اطلاعات: این تحقیق از نظر فلسفی ساخت گرا، و از نظر رویکرد قیاسی استقرایی است، ابزار گردآوری داده ها بررسی اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسشنامه، است زیرابرای طراحی و توسعه الگوی راهبردیارزیابی عملکرد نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، نیازمند مطالعه دقیق این سازمان هستیم. و اطلاعات مربوط به این سازمان از طریق مشاهده، مصاحبه و مطالعه اسناد و مدارک جمع آوری می گردد. با توجه به اهمیت مصاحبه‌ها، برای تجزیه و تحلیل آنها (کیفی) از روش تحلیل محتوااستفاده می شود.. آخرین دست آوردهای موجود درزمینه ارزیابی عملکرد، وادبیات تحقیق، الگوها و نظریه های پیشین (کیفی) ازروشمتاسنتز، مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. جهت طراحی الگو و شناسایی روابط میان ابعاد و مولفه ها (کمی) ازروش الگوسازی ساختاری تفسیری استفاده میشود.روش تحقیق ترکیبی (کیفی و کمی) است، و به منظور اعتبار بخشی ازپرسشنامه بررسی اعضا و خبرگان استفاده شده است. 7-1-جامعه آماری تحقیق: جامعه آماری این تحقیق بالغ بر50 نفر می باشند که عبارتند از: هیئت رئیسه محترم ناجا، معاونین و روسای پلیس های تخصصی ناجا و اساتید خبره عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی، که بر کلیه یگان های ناجا اشراف دارند. همه اعضای این جامعه دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد یا دکتری بوده و دارای حداقل10 سال سابقه مدیریتی در سطوح کلان و راهیردی ناجا می باشند. ضمنا اعضای هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی، خود از فرماندهان و مدیران ناجا هستند که علاوه بر انجام وظیفه در ناجا، عضو هیات علمی وزارت علوم می باشند. 8-1-روش نمونه گیری: در تحقیقات کیفی،برخلاف کمی نمونه گیری جنبه قضاوتی دارد. و هرآزمودنی ویژگی های خاص خود را دارد و چون هدف بررسی آن ویژگی ها باشد از طریق نمونه گیری تصادفی نمی توان افرادرا انتخاب نمود. بر اساس سئوالاتی مانند این که: چه کسی می تواند منبع غنی اطلاعاتی باشد؟ یا این که با چه کسی باید صحبت بکنم؟ کمیت و کیفیت نمونه تحت تأثیر می باشد. با این پیش فرض روش نمونه گیری این تحقیق، روش گلولة برفی است. در این روش از اولین نمونه هایی که معمولاً از روش ساده انتخاب شده اند می خواهیم افراد دیگری از جامعه آماری را که با آن ها آشنا هستند و می دانند که در خصوص موضوع دارای تجربیات و دیدگاه های موثق تر و موثرتری هستند، برای شرکت در مصاحبه معرفی نمایند. این روش هم وقت کمتری را به خود اختصاص می دهد وهم این که به واسطة نمونة اولی، رابطة محقق و نمونة ثانوی بهتر می شود. 1-8-1- حجم نمونه: نمونه گیری قضاوتی است (مثلا این دو نفر از بقیه نخبه ترند). تعداد مصاحبه با خبرگان عضو جامعه مشخص نیست یعنی باید تا آن تعداد مصاحبه انجام گیرد که دیگر حوزه ها (ابعاد) و مولفه های جدیدی به دست نیاید، یعنی شروع به مصاحبه می کنیم و آن قدر مصاحبه می کنیم تا به اشباع نظری برسیم و دیگر اطلاعات جدیدی به دست نیاید (نمونه درحین کار). ممکن است پس از مصاحبه با نفر دوازدهم (از50 نفر اعضای جامعه)، مشخص شود که دیگر موضوع جدیدی به دست نمی آید. 9-1- روش تجزیه و تحلیل داده ها: به کمک روش تحلیل محتوا، برداشت های محقق از مصاحبه ها تحلیل می گردد. درحین تجزیه و تحلیل داده ها، داده ها طبقه بندی می شوند. پس از مصاحبه، کدها جمع آوری و مقایسه می شوند تا مفاهیم کلی تری استخراج گردد. کدبندی که انجام شد ابعاد ارزیابی عملکرد استخراج می شود. سپس مولفه ها مشخص می گردند. و در نهایت الگوی راهبردی ارزیابی عملکرد ارائه خواهد شد.. 10-1- محدودیت های تحقیق: بدون شک، هر فعالیت پژوهشی با محدودیت هایی روبرو می باشد، نکته مهم این است که پژوهشگر بتواند تا حد امکان محدودیت های انجام تحقیق را برطرف نماید.. مهم ترین محدودیت های تحقیق حاضر، عبارتند از: 1- مولفه ها و معیارهای ارائه شده برای این تحقیق کافی و وافی است ولی برای تعیین شاخص ها به نظر می رسد نیاز به تعریف شاخص های فراوانی متناسب با شرح وظایف هر یگان، می باشد که در این تحقیق به آن پرداخته نشده است. 2- یافته های این پژوهش با اندکی تغییر قابل استفاده در کلیه یگان های ناجا نیز می باشد، اما برای تعمیم به سایر سازمان های دولتی و خصوصی باید در برخی از مؤلفه های آن تغییرات کلی صورت گرفته و متغیرهای آن بومی سازی شود. 3- نبود ادبیات کافی در زمینه الگوسازی و انواع آن که خوشبختانه الگوشناسی، یکی از دستاوردهای این پژوهش خواهد بود. 4- زمان بر و طاقت‌فرسا بودن تحلیل داده‌های کیفی. 5-از آنجا که کدگذاری و تحلیل داده می تواند بسیارذهنی باشد، ممکن است گاهی اوقات منجر به رابطه های علی قابل تردید شده باشد.. 11-1- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها: 1-11-1-طراحی[1]: طراحی تلاشی آگاهانه است برای ایجاد نظمی نتیجه بخش (ویکتور پاپانک، 2009: 65 ). طراحی تحلیل و فرموله بندی کردن صورت مسئله است. طراحی همواره در2 فاز تئوری وعملی خلاصه می شود که فاز عملی همواره متأثر از فاز تئوری است. بنابر این هر چه فاز تئوری قوی تر باشد، طرح های فاز عملی نیز از اعتبار و کیفیت بالاتری برخوردارند (پورش[2]، 2010: 25). در این تحقیق منظور از طراحی، طراحی الگویی راهبردی برای ارزیابی عملکرد یگان های ناجا می باشد.که فاز تئوری طراحی می باشد، ویافته های این پژوهش با اندکی تغییر (برای تعیین شاخص های متناسب با شرح وظایف هر یگان) قابل استفاده در کلیه یگان های ناجا می باشد. 2-11-1- الگو[3]: الگو به طرح ونمونه یا مدلی از اشکال یا اشیاء گفته می شود (کشوری، 1389: 18). در این تحقیق منظور از الگو، طرح، یا مدلی راهبردی برای ارزیابی عملکرد یگان های ناجا می باشد. 3-11-1-ارزیابی[4]:فرایند سیستماتیک تحقیق وبررسی در مورد ارزش یاشایستگی یک برنامه یا موضوع مورد ارزیابی می باشد (محمدی، 1384: 20). در این تحقیق منظور ازارزیابی بررسی در مورد ارزش یاشایستگی یک برنامه یا موضوع مورد ارزیابی در یگان های ناجا می باشد. 4-11-1- عملکرد[5]:عبارت است از حاصل فعالیت های فرد از لحاظ اجرای وظایف محوله پس از مدت معین (صادقی مال امیری، 1382: 9).عملکرد نتایج بدست آمده از صرف منابع و یا به عبارتی کاملتر، تلفیق اثربخشی و کارایی میباشد (ابن رسول، 1387 :3). در این تحقیق منظور از عملکرد بررسی حاصل فعالیت های یگان های ناجا از لحاظ اجرای وظایف محوله پس از مدت معین می باشد. 5-11-1-عملکرد سازمانی[6]:عملکرد سازمانی از طریق چگونگی اجرای کارآ و اثربخش استراتژی کسب وکارهای آن تعریف میشود. درصورتی که موجب هم افزایی[7] شود. هم افزایی زمانی وجود دارد که دو یا چند کسب و کار[8] یا محصول- بازارها[9]، به همراه منابع و شایستگی‌هایشان، یکدیگر را تکمیل و تقویت کنند به نحوی که عملکرد کل کسب و کارها و محصول – بازارهای مرتبط، بیشتر از جمع جبری عملکرد تک تک آن فعالیتها باشد (واکر و همکاران، 2003: 9 و 53). در این تحقیق منظور از ارزیابی عملکرد سازمانی بررسی وجمع بندی نتایج حاصل از سنجش میزان و چگونگی کیفیت وکمیت تحقق برنامه های زمانبندی شده ووظایف ثابت وذاتی هریک ازواحدها درکلیه سطوح سازمانی توسط مراجع ذیربط که ازطریق مقایسه وتطبیق با برنامه های ابلاغی انجام می شود. 6-11-1- ارزیابی عملکرد[10] :ارزیابی عملکرد عبارت است از فرآیند سنجش جامع عملکرد دستگاه های اجرایی در قالب عباراتی نظیر کارایی، اثر بخشی، توانمند سازی و قابلیت پاسخگویی، در چارچوب اصول و مفاهیم علمی مدیریت برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی و در قالب برنامه های اجرایی (کشوری، 1389: 21). ارزیابی عملکرد عبارت است از: «فرایند کمی کردن کارایی و اثربخشی عملیات» (پلاتس، 1995: 84). ارزیابی عملکرد عبارت است از گردآوری اطلاعات درباره فعالیت ها، ویژگی ها و بروندادهای برنامه به منظور قضاوت درباره برنامه، بهبود اثربخشی برنامه، و یا اطلاع رسانی برای تصمیم گیری جهت برنامه های آینده (بازرگان، 1383: 18). دراین تحقیق منظور از ارزیابی عملکرد فرآیندی است که بوسیله آن اقدامات یگان های ناجا در فواصل معین وبه طوررسمی براساس وظائف تعیین شده، قوانین ومقررات مورد بررسی وسنجش قرارمی گیرد. 7-11-1- مدیریت راهبردی ارزیابی عملکرد: بنا به تعریف، مدیریت راهبردی ارزیابی عملکرد، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل راهبردی ارزیابی عملکرد در سازمان است به طوری که کاملاً با راهبرد کسب و کار هماهنگ شده باشد. یا به عبارت دیگر، مدیریت راهبردی ارزیابی عملکرد طراحی حساب شده و آگاهانه راهبردارزیابی عملکرد به منظورتفسیر چشم‌انداز،ارزش ها واهداف سازمان برای مخاطبان است. در این تحقیق منظور از مدیریت راهبردی ارزیابی عملکرددست یابی به الگوی ارزیابی عملکرد جامع ، قابل اعتماد و انعطاف پذیر ارزیابی عملکرد در راستای راهبرد سازمان می باشد. 8-11-1- صف: یگان های صفی مجری اهداف اصلی سازمان هستند (میر سپاسی، 1380: 57). دراین تحقیق منظور از یگان های صفی، آندسته از یگان های ناجا می باشند که با مردم و ارباب رجوع در ارتباط می باشند (همان: 57). 9-11-1-ستاد: یگان های کمک دهنده و یاری دهنده یگان های صف. ستاد مجموعه ای است که فرماندهی را در اجرای ماموریت های محوله از طریق برنامه ریزی، پشتیبانی و نظارت کمک می نماید (همان: 57). در این تحقیق منظور از یگان های ستادی، آن دسته از یگان های ناجا می باشند که با کارکنان ناجا در ارتباط می باشند. و یگان های صفی را دراجرای ماموریت های محوله ازطریق برنامه ریزی، پشتیبانی و نظارت کمک می نمایند. 10-11-1-کارایی[11]: قابلیتی که برای انجام یک وظیفه لازم است. از نظر پیتر دراکر: کارایی یعنی درست انجام دادن کارها (کشوری، 1383: 21). در این تحقیق منظور از کارایی، درست انجام دادن کارها توسط یگان های ناجا می باشد. 11-11-1- اثربخشی[12]: بهمفهوم میزان موفقیت در تحقق و یا انجام دادن وظایف محوله مورد نظراست (زاهدی،الوانی، فقیهی، 1380: 9) ازنظر پیتردراکر: اثربخشی یعنی کار درست را انجام دادن (کشوری، 1383: 21). در این تحقیق منظور از اثربخشی، کاردرست را انجام دادن، توسط یگان های ناجا می باشد. 12-11-1- ارزیاب: دراین تحقیق مدیر و یا کارشناس متخصص، مجرب و آگاه به وظایف، ماموریت ها، قوانین و مقررات یک حوزه است که از سوی رده ستادی ناجا، جهت ارزیابی تخصصی ازسوی رده های همنام و متناظر تعیین و در قالب اعضای تیم های ارزیابی تخصصی همکاری می نماید (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 13-11-1-چک لیست (راهنمای ارزیابی): دراین تحقیق فهرست و مجموعه ای از فعالیت ها و اقدامات قابل سنجش است که با آن می توان میزان پیشرفت و کیفیت انجام کار و اجرای برنامه های یک رده را ارزیابی نمود (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 14-11-1-یگانهای متناظر: در این تحقیق به معاونت ها، پلیس های تخصصی, فرماندهی ها و ادارات مستقل ستاد ناجا که دارای رده همنام در سطح فرماندهی انتظامی استانها و یگان های اجرایی می باشند (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 15-11-1-یگانهای ارزیابی شونده: دراین تحقیق به یگان های ستادی، فرماندهی‌ها و ادارات کلتحت امر فرماندهی ناجا و فرماندهی انتظامیاستان‌ها و کلیه ی رده های زیر مجموعه آنها و یا هر رده ای که از سوی رده ستادی مافوق مورد ارزیابی تخصصی قرار می گیرد، اطلاق می شود (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 16-11-1- بازرسی[13] :بازرسی در لغت به معنی جستجو و تفتیش درباره کسی یا چیزی آمده است. در این تحقیق به ارزیابی دقیق، عمیق، برنامه ریزی شده و هدفداری است که به منظور حصول اطمینان از اجرای صحیح وظایف، دستورات، قوانین و مقررات، مأموریت ها، برنامه ها و فعالیتها و چگونگی روند امور در ناجا انجام می شود (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 17-11-1- بازدید[14]: دراین تحقیق سرکشی حضوری از یگانها به منظور آگاهی و اشراف میدانی از آخرین وضعیت سازمان، میزان تحقق اهداف، سیاست ها و اجرای برنامه های ثابت و ذاتی و زمان دار است که معمولا ً ازسوی بالاترین مقام مسئول(فرمانده، رئیس و مدیر) درهررده صورت می گیرد (دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). 18-11-1- ناجا: سازمانی که در جهت استقرار نظم و امنیت، تامین آسایش عمومی و فردی و نگهبانی و پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی فعالیت می کند (ماده3 قانون ناجا، به نقل از مجیدی و همکاران،1390: 45). 19-11-1-راهبرد: راهبرد جهت گیری و حوزه بلند مدت سازمان است که منابع سازمانی را با شرایط متغیر محیطی به منظور تحقق نیازهای گروه های ذینفع هماهنگ می سازد (Johnson and schools,1993). در تعریف دیگر، راهبرد یعنی تصمیم گیری درباره این که مقصد کجاست و رسیدن به آن چگونه خواهد بود (آرمسترانگ، ترجمه اعرابی و مهدیه، 1391: 28). 20-11-1- پلیس های تخصصی ناجا: عبارتند از:پلیس آگاهی- پلیس پیشگیری- پلیس اطلاعات و امنیت- پلیس مبارزه با مواد مخدر- پلیس راهنمایی و رانندگی– پلیس سایبری- پلیس راه(دستورالعمل نظارت تخصصی، 1378، فصل اول). بخش دوم: سازمان مورد مطالعه: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران: وجود امنیت و ثبات آن در جامعه از مطالبات مردم آن جامعه است و وظیفه نظام موجود یا حاکمیت آن جامعه این است که به خاستگاه مردم توجه ویژه داشته باشد. ابزار مناسب هر نظام و حاکمیتی برای تحقق مطالبات مردم، قوای مسلح بالاخص نیروهای امنیتی و انتظامی هستند که با التزام عملی به وظایف ذاتی و محوله خود، عهده دار تامین امنیت و آسایش افراد جامعه می گردند. در کشور ما نیز، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران برابر قانون اساسی و در تابعیت مقام معظم رهبری، این مسئولیت خطیر را به عهده داشته و همواره با تلاش شبانه روزی و تقدیم شهدای خود، این رسالت عظیم خود را انجام می دهد. ماموریت ها و وظایفی که به این سازمان محول شده متاثر از بروز ناهنجاری های جامعه است که با رشد شاخص های جامعه، این وظیفه روز به روز سنگین تر می شود و پلیس نیز روز به روز رویکرد حرفه ای تری به خود گرفته و امروز بحمدالله با رهنمودهای مقام معظم رهبری و تلاش پرسنل خدوم ناجا، شاهد یک امنیت باثبات و پایداری در جامعه هستیم. پس از پیروزی انقلاب اسلامی درسال1357سازمان و نهاد جدیدی به نام (کمیته انقلاب اسلامی) توسط نیروی مردمی بوجود آمد. و در راستای حفظ دست اوردهای انقلاب به امر مبارزه با مواد مخدر و مبارزه با مسائل منکراتی و نظارت بر اماکن پرداخت. پلیس قضایی هم در همین دوران تاسیس شد و به مجموعه دستگاه انتظامی و قضایی کشور پیوست. درتـاریخ 9/5/1369، به دنبال مصوبه مجلس شورای اسلامی و به منظورحذف کارهای موازی و جلوگیری از سرگردانی مردم، قانون نیروی انتظامی از تصویب نهایی مجلس گذشـت و وزارت کشور موظف شد ظرف مدت یک سال، تمام نیروهای مسلّحی که در جهت امور انتظامی در ارتـبـاط با قوه قضائیه، وزارتخانه‌ها و سازمانها، نهادها و مؤسسات مختلف فعالیت می‌کردند، را ادغام کند و سازمانی تحت عنوان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تشکیل دهد. تا مسئولیت کاری سازمان های قبلی رابه عهده گیرد (مجموعه قوانین، 1369: 203). به موجب این قانون، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، سازمانی مسلّح است که در تابعیت فرماندهی کل قوا ووابسته به وزارت کشور می باشد. وتا امروز نیز عهده دار مسئولیت داخلی شهرها و روستا ها و اخیراً مرزها گردیده است. فرمانده نیروی انتظامی از طـرف فرمانده کـل قـوا منصـوب میشود. هـدف از تشکیل نیروی انتظامی، استقرار نظم و امنیت و تأمین آسایش عمومی و فردی و نگهبانی و پـاسـداری از دسـتاوردهای انقلاب اسلامی در چارچوب این قانون در قلمرو کشور جمهوری اسلامی ایران است . در قانون تشکیل نیروی انتظامی ذکر شده که طرح سازمان و تشکیلات این نیرو توسط وزارت کشور تهیه و به تصویب فرمانده کل قوا خواهد رسید که پیرو تصویب قانون تشکیل ناجا، ستاد ادغام نیروهای انتظامی در وزارت کشور تشکیل شد و به موازات آن سقف نیروی سازمانی، تهیۀ طرح تقسیم نیرو، تدوین تربیت نیرو، تعیین عناوین سازمانی جدید و کلیات سازمانی به تصویب رسید و در نهایت ساختار نیروی انتظامی در سال 1379 پس از تصویب مقام معظم فرماندهی کل قوا ابلاغ شد (رشادتی، 1387، 111). جدول 1-1)مهمترین اهداف مأموریتی ناجا (جزینی، 1390 : 205)
جدول 2-1)مهمترین اهداف برون سازمانی ناجا (جزینی، 1390 : 205)
جدول 3-1)مهمترین اهداف درون سازمانی ناجا (جزینی، 1390 : 206)
12-1-ساختار ناجا و یگانهای انتظامی: طبق مادة 2 قانون ناجا: نیروی انتظامی سازمانی است مسلح در تابعیت فرماندهی کل قوا و وابسته به وزارت کشور. جایگاه یگانهای انتظامی در سازمان نیروی انتظامی در بخشهای ستاد ناجا، فرماندهی‌ها و ادارات کل مستقل تحت امر فرماندهی ناجا و فرماندهی انتظامی استانها قابل تفکیک است. 1-12-1- جایگاه یگانهای انتظامی در ستاد ناجا ستاد ناجا از معاون هماهنگ‌کنندة ناجا (به عنوان ریاست ستاد) و رده‌های زیر تشکیل میشود: الف) رده‌های پشتیبانی عبارتند از: معاونت نیروی انسانی، معاونت آماد و پشتیبانی، معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات، معاونت مهندسی، معاونت آموزش، دژبان ناجا، دانشگاه علوم انتظامی، مراکز آموزش درجه‌داری و وظیفه، بهداری کل، دفتر حقوقی و امور مجلس، سازمان تحقیقات و مطالعات و معاونت طرح و برنامه و بودجه. ب) رده‌های مأموریتی شامل پلیس پیشگیری، پلیس آگاهی، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی، پلیس راهور، پلیس مبارزه با مواد مخدر، پلیس فتا، معاونت عملیات، سازمان وظیفة عمومی، معاونت اجتماعی، فرماندهی یگانهای ویژه، یگان هوا ناجا، فرماندهی مرزبانی و اداره کل پلیس بین‌الملل. در بین فرماندهی و ادارات کل مستقل تحت امر فرماندهی ناجا، چهار رده را می‌توان جزء یگانهای انتظامی قلمداد کرد: فرماندهی یگان ویژة پاسداران انقلاب اسلامی، پلیس پیشگیری ناجا، معاونت عملیات انتظامی ناجا و مرکز فرماندهی و کنترل ناجا ( لبافی، 1388: 64). 13-1- ویژگی‌های ناجا در افق چشم انداز: نیروی انتظامی درافق چشم انداز20 ساله جمهوری اسلامی ایران: «مظهر اقتدار ظاهری و معنوی نظام پلیس شایسته و بایسته جمهوری اسلامی با هویت اسلامی، ولایی و انقلابی، دست یافته به شاخص‌های مطلوب ایجاد امنیت، انضباط، انتظام و انجام امر به معروف و نهی از منکر با جایگاه اول در سپهر امنیت عمومی و انضباط اجتماعی در میان پلیس‌های منطقه و جهان اسلام». 1-13-1- ویژگی‌های نیروی انسانی: صالح و امین، کارآمد، ایثارگر و فداکار، خلاق و سخت کوش، شجاع و مردم دار، دارای انگیزه الهی و مسئولیت پذیر، برخوردار از منزلت و معیشت مطلوب. 2-13-1-ویژگی‌های سازمانی: یکپارچه و فراگیر، منسجم و هماهنگ، کارآمد، منعطف و نوآور، پویا، پاسخگو در مقابل حاکمیت و مردم، حامی افراد مظلوم، مظهر اقتدار، رحمت و عطوفت، برقرار کننده امنیت اسلامی، بهره مند از دانش و فناوری و تجهیزات پیشرفته متناسب با نیاز جامعه اسلامی، توانا در تولید علوم پلیسی، برخوردار از سامانه‌های جامع امنیتی – انتظامی در بالا بردن سرعت، دقت و صحت عمل ناجا. 3-13-1-ویژگی‌های تعاملی: دارای تعامل و ارتباط سازنده با سایر سازمان‌های کشوری و لشگری در بسط عدالت اسلامی و تحقق امنیت پایدار و توسعه همه جانبه کشور و مشارکت در تآمین و حفظ امنیت ملی، برخوردار از ارتباط حرفه‌ای با پلیس سایر کشور ها به ویژه پلیس جوامع مسلمان در گسترش و توسعه الگوی پلیس اسلامی. 4-13-1- ویژگی‌های کارکردی: امین ولایت و مورد اعتماد ملت، فراهم کننده رضایتمندی مردم، فراهم کننده اقتدار نظام در بر افراشتن چتر نظم و امنیت برای عموم مردم شریف ایران به دور از مناقشات جناحی، حافظ سرمایه‌های اجتماعی، زمینه ساز فضائل و طرد رذایل در جامعه، توانا در بهره‌برداری از توان بسیج مردمی و مردمی کردن امنیت با جلب مشارکت مؤثر برهمگانی مردم دراستقرار امنیت پایدار. 14-1- اهداف ارزیابی: 1-14-1-هدف اصلی:حصول اطمینان از حسن اجری صحیح برنامه‌ها، طرح ها، وظایف، مأموریت های محوله، تدابیر، قوانین و مقررات و تعیین میزان کارائی و اثر بخشی آن و نیز اشراف کلی بر همة ارکان سازمان. 2-14-1- اهداف فرعی:برای ارزیابی اهداف فرعی متعددی مد نظر میباشد که در واقع این اهداف در جهت همپوشانی و تحقق هدف اصلی قرار دارند که عبارتند از: تعیین میزان پیشرفت کمی و کیفی برنامه‌ها و اثر بخشی آن. شناخت جامع نقاط قوت،ابتکارات، خلاقیت‌ها،نوآوری ها واقدامات برجسته وتعمیم آن درسطح یگانها. شناخت نقاط ضعف، نارسائی ها، موانع، انحرافات احتمالی و مشکلات موجود در مسیر تحقق اهداف و ماموریت ها و ارائه راه حل های مناسب و اصلاحی در جهت رفع آن. صدور کارنامه یگانی و مدیریتی. ایجاد رقابت سالم و تحرک سازمانی و فردی در سطح یگان های ستادی و عملیاتی. راهنمایی، آموزش و هدایت تخصصی رده‌ها در صحنه عمل. ایجاد و ترویج فرهنگ ارزیابی و افزایش توان تجزیه و تحلیل در بین سطوح سازمانی و مدیریتی. ایجاد تعامل سازنده بین صف و ستاد و حصول اشراف کلی و اطلاعاتی لازم رده‌های ستادی از آخرین وضعیت رده‌های تابع و اجرائی. 15-1- راهبردهای ناجا در حوزه ارزیابی یگانها: 1-15-1- راهبرد بهبود مستمر: کنترل فرآیند امور بر محور راهبردها و برنامه ها و بهبود مستمر وضع ناجا از طریق: مطالعه، پژوهش، طراحی وتدوین نظامات جامع بازرسی و ارزیابی اثربخشی مأموریت ها. 2-15-1-راهبرد پیشگیری: دستیابی به مرحله پیش بینی و پیشگیری از طریق اشراف اطلاعاتی، تسلط بر عوامل محیطی، تجزیه و تحلیل و ریشه یابی ناهنجاری ها، اعمال مؤثر قانون، افزایش صحت عمل کارکنان و سازمان، ارتقاء بینش و بصیرت و تقویت فرهنگ خود کنترلی برای عدم گرایش کارکنان به ارتکاب جرم وتخلف و برخورد سخت و تلخ با متخلفین و مجرمین. 3-15-1-راهبرد شایسته سالاری: شایسته گماری، شایسته داری، شایسته پروری از طریق ایجاد نظام شایسته خواهی، شایسته شناسی، شایسته سنجی، شایسته گزینی، شایسته سالاری، شایسته داری و شایسته پروری و ایجاد بانک اطلاعات کارکنان مستعد و توانمند سازی فرماندهان و مدیران. 4-15-1-راهبرد جامعه محوری: توسعه ظرفیت و افزایش اعتماد و مشارکت مردم از طریق توسعه نظارت همگانی و ارتقاء توان پاسخگویی و بهره مندی از نظرات نخبگان و صاحب نظران. 5-15-1- راهبرد زیر ساخت: ظرفیت سازی و تقویت زیرساخت های بازرسی از طریق ایجاد ساختار متناسب با مأموریت، شکوفایی استعدادهای سرمایه های انسانی، افزایش تخصص ها، توسعه کمی و کیفی، پژوهش ها، بهره مندی از دانش و فناوری پیشرفته، تأمین و تکمیل منابع مورد نیاز انجام مأموریت ها. 6-15-1- اجرای راهبرد بهبود مستمر: هر چند که به نظر می رسد تحقق راهبرد بهبود مستمر نیازمند اقدامات کلان و اساسی و بستر هایی چون طراحی و تدوین نظام جامع بازرسی ناجاست. ولی برای اینکه تا زمان تحقق آن نظام، اقدامات ارزیابی در مسیر شرایط مطلوب قرار گیرد. بازرسی ناجا به عنوان متولی ارزیابی یگان ها، سه هدف را در برنامه کار خود قرار داده است که حتی این اهداف می توانند جزئی از نظام جامع بازرسی باشند که عبارتند از : 1- تعیین معیارها و استانداردهای بازرسی و ارزیابی اثربخش در سطح ناجا. 2- آموزش و هدایت تخصصی، علمی و کاربردی بازرسی یگانها در امور بازرسی و ارزیابی. 3- ارزیابی مستمر عملکرد رده ها در رابطه با اجرای معیارها و استانداردها. با این اعتقاد که اگر در پی اجرای مطلوب مأموریت ها ، وظایف و عملکرد ناجا باشیم .مستلزم تلاش، همکاری و تعامل همه ی فرماندهان، مدیران، کارکنان و اجزای سازمان می باشد مع الوصف شرط لازم و کافی این است که بازرسی ناجا به عنوان محور اصلی ارزیابی ابتداء معیارهای صحیح و مناسب را برای ارتقاء سطح کمی و کیفی و اثربخش ارزیابی تعیین و سپس با آموزش و هدایت علمی و کاربردی ارزیابان و همچنین ارزیابی مستمر اقدامات یگان ها و اصلاحاتی که در مسیر برنامه ها و فعالیت ها ضرورت دارد زمینه و اجراء عملی راهبرد بهبود مستمر را محقق سازد. 16-1-ارزیابی در ناجا و اهداف آن: به دنبال احساس نیاز شدید ارزیابی در سطح نیروهای مسلح و گسترش سیستم‌های ارزیابی تازه و نو در سطح ناجا روش ارزیابی ستادی در ابتدای سال 1384، دستور العمل نیروهای مسلح به ناجا ابلاغ تا در سطح یگان های انتظامی به مورد اجراء گذارده شود. دستورالعمل مذکور پس از بومی سازی در پانزدهم اسفند ماه سال 1384 جهت اجرا توسط بازرسی کل ناجا به تمامی یگانهای انتظامی استانها، شهرستان ها، هنگ های مرزی در جهت چگونگی اجراء معمول و از خرداد ماه سال 1385 عملاً فرماندهی انتظامی شهرستان قوچان بعنوان اولین شهرستان در استان خراسان رضوی مورد ارزیابی قرار گرفت و در تعاقب آن تا پایان سال از بیش از 90% انتظامی شهرستان ها و هنگ های مرزی معاونت های ستادی، پلیس‌های تخصصی و سایر واحدهای انتظامی مورد ارزیابی قرار گرفتند. ارزیابی در این روش به گونه‌ای است که کلیه وظایف و مأموریت های معاونت‌های ستادی ، روسای پلیس‌های تخصصی، کلانتری ها و پاسگاههای انتظامی، پلیس راه‌ها، پاسگاه های راهنمایی و رانندگی، گروهان‌ها و پاسگاه های مرزی در قالب چک لیست‌هائی که توسط رده‌های همنام در ناجا تهیه شده بود، پس از ارزیابی یگان ها توسط ارزیابان، بازرسان و کارشناسان زبدة پلیس‌های تخصصی و معاونت‌های ستادی و بارم بندی اقدامات در خصوص هر یک از سؤال ها چک لیست از 1 الی 100 و نمرة مأخوذه مدیر در بارة هر سوال از 1 الی 20، مراتب در نرم افزاری که تهیه شده وارد و خروجی کار، میزان محاسن، معایب کلی و جزئی و نواقص کلی و جزئی را نشان می‌داد و در این میان نمره‌ای که یگان مربوطه در راستای انجام برنامه ها و مأموریت های ابلاغی کسب نموده بود را نشان و انحرافات احتمالی از وظایف شناسائی و نشان داده میشود پس از اتمام کار ارزیابی، کارنامة هر یک از یگان ها بر اساس اقداماتی که انجام داده‌اند شامل محاسن، معایب و نواقص و نیز نمرة مأخوذه هر یک از آنان تهیه و نتیجه تحت عنوان کارنامة یگانی به یگان های مربوطه ابلاغ میشود. 17-1-یگان هایارزیابی کننده در ناجا: 1-17-1- بازرسی کل ناجا: یکی از برنامه های مهم ناجا ارزیابی از رده ها درطول سال می باشد بنا به تدبیر، مدیریت و مسئولیت برنامه ریزی ارزیابی از رده ها به بازرسی کل ناجا و یگان های متناظر واگذار گردیده است..ارزیابی عملکرد یگان ها در ناجا تحت عنوان نظارت تخصصی، توسط مرکز عملیات بازرسی کل ناجا صورت می گیرد، که از خرداد ماه سال 1385 تاکنون چهار مرحله کلیه یگان های ناجا را مورد ارزیابی قرار داده است. به نحوی که یگان ها در طی زمان برنامه پنج ساله، 3 نوبت در ابتدای برنامه، میان برنامه و خاتمه برنامه مورد ارزیابی قرار می گیرند. مرکز عملیات بازرسی کل ناجا برای ارزیابی عملکرد یگان ها از الگویی علمی پیروی نمی کند و الگوی ارزیابی دستورالعمل نظارت (بازرسی) است که شامل شاخص های ارزیابی(با توجه به شرح وظایف تخصصی هر یگان) می باشد که این دستورالعمل با امضاء سردار فرماندهی محترم ناجا به کلیه یگان های ناجا ارسال گردیده است و در پایان هر مرحله ارزیابی، اشکالات احصاء شده دستورالعمل (الگوی ارزیابی) مرتفع گردیده است. دراین الگو ورودی ها وخروجی ها مورد ارزیابی قرار می گیرند. برابر این دستورالعمل هر یگان، عملکرد یگان های زیر مجوعه خود را ارزیابی می نماید، جدول (5-1). مرکز عملیات بازرسی کل ناجا به منظور ارزیابی یگان ها، تیم هایی را از رده های مختلف و پلیس های تخصصی سازماندهی می نماید و پس از توجیه آنها در رابطه با قوانین و مقررات، دستورالعمل ها، تدابیر ابلاغی و شاخص ها و شرح وظایف هر یگان با تهیه چک لیست (راهنمای ارزیابی، شامل شاخص ها) ارزیابان را جهت ارزیابی یگان ها اعزام می نماید و در این ارزیابی مشخص می گردد که هر یگان چند درصد در اجرای برنامه های سالیانه موفق بوده است. یگان ها و موضوع های مورد ارزیابی توسط مرکز عملیات بازرسی کل ناجا عبارتند از: پلیس آگاهی- پلیس پیشگیری- پلیس اطلاعات و امنیت- پلیس مبارزه با مواد مخدر- پلیس راهنمایی و رانندگی– پلیس سایبری- پلیس راه- معاونت نیروی انسانی- معاونت عملیات- معاونت تربیت و آموزش- معاونت اجتماعی- معاونت آماد و پشتیبانی- معاونت طرح و برنامه و بودجه- معاونت فن اوری و اطلاعات- بازرسی- یگان های ویژه پاسداران- بهداری- مهندسی- فوریت پلیس110- دفتر فرماندهی- امور مالی- امور حقوقی- سازمان وظیفه عمومی- پشتیبانی از امور فرهنگی و مکتبی- پشتیبانی از امور امنیتی- مدیریت کیفیت – پدافند غیر عامل - رعایت حقوق شهروندی. جدول 4-1) انجام ارزیابی از رده ها برابر دستورالعمل ارزیابی
استانهای گروه «الف» استانهایی هستند که مجموعاً بیش از14فرماندهی انتظامی شهرستان ویا هنگ مرزی دارند. استانهای گروه «ب» استانهایی هستندکه بین9تا13 شهرستان ویا هنگ مرزی و استانهای گروه « ج » کمتراز 9 فرماندهی انتظامی شهرستان ویا هنگ مرزی دارند. ضمناً تعداد کلانتری ها و پاسگاه ها و پاسگاههای مرزی نیز درآمایش وسطح بندی فوق تأثیر دارد. 2-17-1- معاونت طرح و برنامه و بودجه ناجا: در ناجا علاوه بر بازرسی کل ناجا دو یگان دیگر که معاونت طرح و برنامه و بودجه و دبیرخانه اشراف کلی فرماندهی هستند عملکرد یگان ها را ارزیابی می کنند. معاونت طرح و برنامه و بودجه و دبیرخانه اشراف کلی فرماندهی، ارزیابی را از راه دور و با توجه به گزارش عملکرد ارسالی هر یگان انجام می دهند و دقت و حساسیت ارزیابی که توسط بازرسی کل ناجا را ندارند (ارزیابی آنها از یگان ها به صورت خود اظهاری است و هر یگان اعلام می کند چند درصد از برنامه سالیانه اش را انجام داده است). در ارزیابی که توسط معاونت طرح و برنامه و بودجه ناجا به صورت6 ماهه انجام می گیرد هر رده کلیه رده های همنام و زیر مجوعه خود را ارزیابی می نماید. به عنوان مثال: پلیس آگاهی ناجا کلیه پلیس های آگاهی مستقر در استان ها را با توجه به اظهارات هر یگان و برنامه سالیانه اش ارزیابی می کند و نتیجه را به معاونت طرح و برنامه و بودجه ارسال می نماید و معاونت طرح و برنامه و بودجه کارنامه یگانی صادر می نماید. 3-17-1- دبیرخانه اشراف کلی فرماندهی: دبیرخانه اشراف کلی فرماندهی نیز با توجه به چند شاخص مهم و کلان که توسط سطح ستاد کل نیروهای مسلح ابلاغ گردیده، نتیجه را با توجه به اظهارات یگان ها جمع بندی و به ستاد کل اعلام می نماید. 4-17-1-با توجه به مطالب مطرح شده، می توان متولیان ارزیابی عملکرد یگان ها را در سه سطح طبقه بندی نمود: ارزیابی عملکرد توسط بازرسی کل ناجا، ارزیابی عملکرد توسط معاونت طرح و برنامه و بودجه و ارزیابی عملکرد توسط دبیرخانه اشراف کلی فرماندهی. ( شکل1 -1 ) شکل 1-1) انواع ارزیابی عملکرد یگان ها در ناجا 18-1- فرایند برنامه ریزی سالیانه بازرسی و ارزیابی از یگانها: از آنجا که معمولاً در هر سال سیاست ها، تدابیر و اهداف کلان از سوی ناجا در حیطه وظائف محوله بازرسی تعیین و اعلام می گردد بازرسی یگانها در انتخاب برنامه های استانی منطقه ای و یا یگانی خود باید با محوریت سیاست ها و برنامه های بازرسی کل ناجا نسبت به تهیه و تدوین برنامه های سالانه ، فصلی، ماهیانه در سطح یگان خود اقدام نمایند مع الوصف برای تدوین واجرای برنامه های ارزیابی اثربخش نکات زیر مدنظر قرار می گیرد: 1- برنامه ها در راستای سیاست ها و اهداف بازرسی و ارزیابی بازرسی ناجا می باشد. 2- حتی الامکان برنامه ها فراگیر و دربرگیرنده ی همه ی اجزاء سازمان اعم از ستاد و صف می باشد. 3- قبل از تدوین برنامه با ارزیابی برآورد و شناخت نقاط کلیدی، حساس، آسیب پذیر و گلوگاهها و همچنین نتایج برنامه های کنترلی گذشته، موضوعات اساسی شناسائی و دسته بندی می گردد. 4- روی موضوعات کاری و ماموریتی که در روند و اهداف سازمان نقش اساسی دارند و از وزن بیشتری (اولویت و اهمیت بیشتری) برخوردار هستند توجه بیشتری معطوف می گردد. 5- اهداف کمی و کیفی کنترلی هر برنامه پیش بینی می گردد. 6- برنامه هایی انتخاب و پیش بینی می شوند که قابلیت عملیاتی و اجرائی شدن را داشته باشند . 7- برنامه براساس الگوی معین تنظیم وتصویب گردد وهماهنگی ومشارکت همه مجریان راجلب نماید. 8- برنامه به موقع اجراء می گردد. 9- میزان پیشرفت برنامه، نتایج و اثربخشی آن مورد ارزیابی قرار می گیرد. 19-1-ارزیابی نحوه اجرای تدابیر، دستورالعمل ها، طرح ها و برنامه ها: تدابیر، سیاست ها و خط مشی های کلی مدیریت عالی سازمان برای بهبود وضعیت عملکرد و سرعت بیشتر انجام فعالیت ها، وظایف و مأموریت ها هستند که بنا به اقتضاء و شرایط اتخاذ می گردند یگان های ستادی دستورالعمل ها را به عنوان راهنمای چگونگی انجام وظائف در رابطه با یک مأموریت و موضوع، اهداف، تکالیف مجریان و روابط بین آنها را تهیه و ابلاغ می نمایند. لذا تدابیر و دستورالعمل ها طرح ها و یا برنامه ها نقش مهمی در موفقیت و پیشبرد اهداف سازمانی دارند و چون منابع قابل توجهی برای اجرای آن صرف می گردد باید به دقت و جدیت مورد اجراء، ارزیابی قرار گیرند.. اصولا ًوظیفه ارزیابی یک دستورالعمل و یا طرح برعهده رده صادرکننده می باشد و چون دستورالعمل و یا طرح در جهت تکمیل وظایف ذاتی و یا انجام یک وظیفه خاص است بنابراین ابلاغ، آموزش مجریان، اجرا و بازخوردگیری از آن وظیفه رده صادرکننده می باشد و این فرهنگ باید در ناجا نهادینه گردد و صرفاً بازرسی نقش کلی در بحث ارزیابی عالیه و یا اطمینان از ارزیابی و یا انجام وظیفه ارزیابی توسط یگان صادرکننده دستورالعمل دارد که تا چه میزان بر حُسن اجرای امور محوله ارزیابی بعمل آورد ولی برخی از مواقع بنا به تدبیر سلسله مراتب و یا ضرورت های دیگر و یا به عنوان یک برنامه کلان ارزیابی عملکرد یگانها در مورد اجرای یک طرح و یا دستورالعمل به بازرسی محول می گردد. که با توجه به اهمیت موضوع فرآیند ارزیابی اجرای دستور العمل و یا طرح ها به شرح زیر براساس نقش یگانهای صادرکننده و بازرسی تعیین گردیده است و بازرسی یگانها باید طبق همین فرآیند بر دستورالعمل ها نظارت نمایند لازم به ذکر است که ارزیابی تدابیر هم به مثابه ی دستورالعمل ها می باشد و یگانهای مسئول موظف به پیگیری نتایج اجرائی تدابیر هستند و بازرسی ارزیابی کلی را خواهد داشت و یا اینکه بصورت موردی و یا ویژه ارزیابی خواهد کرد.. گام اول گام دوم 20-1- الگویفعلی ارزیابی عملکرد در ناجا با توجه به دستورالعمل نظارت و بازرسی از یگانها: با توجه به دستورالعمل نظارت و بازرسی از یگان ها و روابط بین ورودی ها، خروجی ها، مدلفعلی ارزیابی عملکرد یگان ها در ناجا به شرح زیر ترسیم می شود:
شکل2-1 ) الگویموجود ارزیابی عملکرد در ناجا جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |
