چکیده
انقلاب صنعتی و توسعه‌ی فن آوری حمل و نقل در شهرها باعث شد تا فضای
مرکزی شهر اهمیت و کیفیت خود را به واسطه‌ی عبور سریع وسایل نقلیه موتوری
از میان فضای شهری از دست داده و تعامل فیزیکی میان مردم شهر و محیط کالبدی
اطرافشان را، نسبت به گذشته ضعیف نموده و کاهش دهد. یکی ازاین بافت‌ها که
دستخوش خیابان کشی‌های دوره‌ی پهلوی و بی‌مهری‌های توسعه‌های شتابان اخیر
شده است، خیابان مهدیه آمل و خیابان‌ها و محله‌های اطراف آن می‌باشد. در
این پژوهش خیابان مهدیه انتخاب و معضلات و نیازهای آن با روش‌های ترکیبی
(مانند برداشت میدانی، مطالعه‌ی کتابخانه‌ای و اسناد سازمانی) مورد شناسایی
و تحلیل قرار گرفته است. پس از شناسایی و آنالیز داده‌های پژوهش، در
راستای رفع ناهنجاری‌ها و تاکید بر رفتارها و نیازهای عابر پیاده به طراحی
مجموعه پرداخته شد.
بر اساس نتایج این پژوهش، مهمترین چالش‌های بافت مذکور را که به بسیاری
از نمونه‌های مشابه قابل تعمیم است، در موارد زیر می‌توان بر شمرد:
آسیب‌های ناشی از سواره مدار شدن فضاهای شهری( کمبود پارکینگ، اختلاط
حوزه‌های سواره و پیاده) و کاهش چشمگیر سهم شهروندان از فضاهای عمومی،
فرسودگی ساختمان ها، کمبود فضاهای سبز، عدم حفاظت از بناهای تاریخی و ....
می‌باشد.
مساله‌ی ذکر شده منجر به افزایش آشفتگی و آلودگی‌های زیستی و بصری و در
نهایت کاهش کیفیت زندگی شهری و فعالیت‌های اجتماعی و انزوای روزافزون
ساکنین گردیده است.
کلید واژگان:بافت تاریخی، فرسودگی، معاصرسازی، پیاده محوری، حس مکان
فهرست مطالب
فصل اول1
1-1 بیان مساله2
1-2 اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع3
1-3 پرسش‌های پژوهش3
اهداف4
1-4-1 اهداف نظری4
1-4-2 اهداف عملی4
1-4 چگونگی جمع آوری داده‌ها4
فصل دوم5
2- مبانی نظری پژوهش6
2-1 تعاریف، اصول و مبانی نظری6
2-1 واژه شناسی6
2-1-1 بهسازی6
2-1-1-1 بازیافت6
2-1-1-2 مراقبت6
2-1-1-3 حمایت6
2-1-1-4- استحکام پذیری7
2-1-1-5- توان بخشی7
2-1-1-6 – بهبود، سازماندهی و باز آبادانی7
2-1-2 نوسازی7
2-1-2-1 تجدید حیات7
2-1-2-2 به روز کردن (انطباق)8
2-1-2-3 تبدیل (دگرگونی)8
2-1-2-4 حفاظت8
2-1-2-5 نو شدن8
2-1-2-6 احیاء8
2-1-2-7 تعمیر8
2-1-3 بازسازی9
2-1-3-1 تخریب9
2-1-3-2 پاک سازی9
2-1-3-3 دوباره سازی9
2-1-4 روش‌های تلفیقی9
2-1-4-1 الگویابی مجدد9
2-1-4-2 یکپارچه سازی و وحدت مجدد10
2-1-4-3 بیان متفاوت و موقعیت دوباره یافتن10
2-1-4-4 بازآفرینی10
2-1-4-5 نوزایی10
2-2 مبانی و مفاهیم پایه11
2-2 -1 مولفه‌های موثر بر ادراک مکان11
2-2 -1-1 هویت11
2-2-1-2 شرایط هویت مندی11
2-2-1-3 عدم احراز هویت و تبعات آن12
2-2-1-4 فضا13
2-2-1-5 مکان13
2-2-1-6 هویت مکان14
2-2 -1-7 نماد یا نشانه (عامل تشخص مکان)15
2-2 -1-8 حس مکان16
2-2 -1-8-1 عوامل تشکیل دهنده‌ی حس مکان16
2-2-2 امنیت اجتماعی17
2-2-2-1 نظریه‌های مطرح در زمینه‌ی جرم و ناامنی17
2-2-2-2 عوامل موثر بر بروز ناامنی20
2-2-2-3 راهکارهای پیشگیری از وقوع جرم و ناامنی21
2-2-2-3-1 تقویت عملکردهای طبیعی22
2-2-2-3-2 کنترل دسترسی22
2-2-2-3-3 نظارت طبیعی23
2-2-2-3-4 حمایت از فعالیت اجتماعی23
2-2-2-3-5 تعمیر و نگهداری23
2-2-3 فرسودگی23
2-2-3-1 انواع فرسودگی24
2-2-3-2 طراحی در بافت کهن شهری25
2-2-3-3 بافت شهری25
2-2-3-4 بافت فرسوده‌ی شهری26
2-2-3-4-1 فرسودگی نسبی27
2-2-3-4-2 فرسودگی کامل27
2-2-3-5 عوامل پیدایش فرسودگی27
2-2-3-5-1 عوامل اقتصادی28
2-2-3-5-2 عوامل اجتماعی28
2-2-3-5-3 عوامل کالبدی29
2-2-3-5-4 عوامل مدیریتی30
2-2-3-5-5 عوامل فرهنگی32
2-2-3-5-6 عوامل ذهنی و روانی32
2-2-3-6 شاخص فرسودگی33
2-2-3-7 محله36
2-2-3-7-1 مرکز محله36
2-2-3-7-2 سیمای محله37
2-2-3-7-3 ظاهر و ریخت شناسی محله37
2-2-3-7-3-1 محله‌ی بدون طراحی37
2-2-3-7-3-2 محله‌ی با طراحی قبلی37
2-2-3-7-3-3 مصالح به کار رفته از گذشته38
2-2-3-8 طبقه بندی ابنیه واجد ارزش موجود در بافت38
2-2-3-8-1 معماری38
2-2-3-8-2 تاریخی38
2-2-3-8-3 مذهبی39
2-2-3-8-4 قدمت39
2-2-3-9 حوزه‌ی توزیع فضایی فعالیت‌ها در عناصر تاثیرگذار در بافت39
2-2-3-9-1 عناصر بازار و نقش آن در بافت39
2-2-3-9-2 کالبد ریخت شناسی بازار41
2-2-3-9-3 نقش‌ها و کارکردهای بازار43
2-2-3-9-4 فرهنگ بازار44
2-2-3-9-5 تحولات تاثیرگذار بر بازارهای معاصر47
2-2-3-9-6 بازارها در بافت نوین شهری48
2-2-3-9-7 دیدگاه ها48
2-2-3-9-7-1 دیدگاه موزه‌ای48
2-2-3-9-7-2 دیدگاه نوسازی49
2-2-3-9-7-3 دیدگاه بینابینی49
جمع بندی50
2-2-4 جلب مشارکت مردمی50
2-2-4-1 ابعاد مشارکت51
2-2-4-1-1 اقتصادی51
2-2-4-1-2 اجتماعی- برنامه ریزی51
2-2-5 ابزار جلب مشارکت مردمی53
2-2-5-1 اعتماد سازی54
2-2-5-2 اختیار54
2-2-5-3 ترغیب و علاقه مند سازی مردم54
2-2-5-4 آگاه سازی54
2-2-6 پیاده محوری55
فصل سوم56
مروری بر ادبیات موضوع56
3- مروری بر ادبیات موضوع56
3-1 توسعه معابر و گسترش خیابان‌ها در ایران57
3-2 قوانین و مقررات57
3-2-1- تجارب انجام شده در ایران58
3-3 نقد کنندگان خیابان کشی‌های جدید59
جمع بندی65
3-4 سیاست طراحی در مراکز کهن شهری66
3-4-1 قرن نوزدهم66
3-4-2 نیمه اول قرن بیستم67
3-4-3 نیمه دوم قرن بیستم68
3-5 سیر سیاستهای ایران در طراحی در مراکز کهن شهری72
3-5-1 پهلوی اول72
3-5-2 پهلوی دوم72
3-5-3 پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران75
3-5-3-1 روانبخشی (1364-1361)75
3-5-3-2 طرحهای بهسازی بافتهای شهری (69-66)75
3-5-3-3 محورهای فرهنگی – تاریخی76
3-5-3-4 طرح تجمیع– نوسازی و بهسازی76
3-5-3-5 بافتهای فرسوده شهری76
3-5-3-6 قانون نوسازی و عمران شهری77
3-5-3-7 عمران و بهسازی77
3-5-3-8 طرح توانمندسازی سکونت گاههای غیر رسمی77
فصل چهارم80
تجزیه و تحلیل نمونه‌های موردی80
4- تجزیه و تحلیل نمونه‌های موردی80
4-1 لایسستر(فلامکی، منصور، 1384)81
4-2 استکهلم (فلامکی، منصور، 1384)82
4-3 خیابان ایستیکال (خطیر، شافعی ؛ 1385)84
4-4- مرمت بازار شیشه گر خانه، تبریز (زنده دل ؛ 1385)87
5- استانداردها و ضوابط طراحی(برنامه فیزیکی)92
5-1- استانداردها و ضوابط طراحی92
5-2 فضاهای موزه92
5-3 عرصه بندی موزه92
5-3-1 عرصه بندی به اعتبار بازدید کننده93
الف: عرصه خصوصی :93
ب: عرصه عمومی – خصوصی:93
5-3-2 عرصه بندی به اعتبار عملکرد94
5-3-2-1 فضاهای نمایشی و گالریها94
5-3-2-1-1 نمایشگاه دائمی94
5-3-2-1-2 نمایشگاه موقت94
5-3-1-3 فضاهای اطلاعات و خدمات علمی و هنری95
5-3-1-4 آمفی تئاتر و سالن چند منظوره95
5-3-1-5 کتابخانه95
5-3-1-6 اتاقهای بحث و مذاکره و کنفرانس95
5-3-1-7 فضاهای نگهداری و مرمت96
5-3-1-8 انبار96
5-3-1-9 آزمایشگاه‌ها و فضای مرمت96
5-3-1-10 فضای عکاسی و لابراتوار97
5-3-1-11 فضاهای اداری97
5-3-1-12 فضاهای خدماتی (تجاری-رفاهی)97
5-4 نمایش آثر97
5-4-1 اثرفضا و بازدید97
5-4-2 رابطه فضا و اثر98
5-4-3 رابطه فضا و زمان98
5-4-4 رابطه اثر و مخاطب99
5-5 فضاهای نمایش99
5-5-1 ابعاد و اندازه‌ها و اشکال99
5-5-2 تناسبات انسانی101
5-5-3 وسایل و فنون نمایش101
5-5-4 تابلو101
5-5-5 پانوراما102
5-5-6 جعبه آینه یا ویترین102
5-5-7 سکو و تکیه گاه102
5-5-8 ویدئو پروژکتور102
5-5-9 اسلاید103
5-6 سیرکولاسیون در موزه103
5-6-1 ارتباطات و دسترسی ها103
5-6-2 سیرکولاسیون فضاهای نمایش103
5-6-3 مسیر بازدید هدایت شده (مدار گردش اجباری)104
5-6-3-1 طرح زنجیره‌ای105
5-6-3-2 طرح ستاره ای105
5-6-3-3 طرح بادبزنی105
5-6-3-4 مسیر بازدید آزاد (مدار گردش اختیاری)105
5-7- نور در موزه106
5-7-1 نور طبیعی106
5-7-2 نور مصنوعی107
5 -8 امنیت آثار در موزه108
5 -8- 1 سرقت و اعمال خرابکارانه108
5 -8- 2 آتش سوزی109
5 -8-3 امنیت موزه به هنگام جنگ110
5 -8- 4 محافظت و نگهداری آثار110
5-8-5 کنترل نور111
5 -8- 6 محیط (رطوبت و حرارت هوا)111
5 -8- 7 نظارت بر مسائل ناشی از پدیده‌های ارتعاشی112
5-9- مصالح113
فصل ششم114
معرفی و تحلیل بستر طرح114
6- معرفی و تحلیل بستر طرح115
6-1 مازندران (طبرستان) پس از اسلام115
6-2 در دوران متاخر115
6-3 شناخت کلی شهر و استان115
6-3-1 شناخت ویژگی‌های طبیعی شهر آمل115
6-3-1-1 شناخت پارامترهای آب و هوایی شهر115
6-3-1-1-1 ارتفاع116
6-3-1-1-2 همجواری با دریای مازندران116
6-3-1-1-3 موقعیت (عرض) جغرافیایی117
6-3-1-1-4 جریانهای آب و هوایی موثر بر شهر آمل117
6-3-1-1-4-1 بررسی جریان پرفشار سیبری117
6-3-1-1-4-2 بررسی جریان اسکاندیناوی117
6-3-1-1-4-3 بررسی جریانهای مدیترانه ای118
6-3-1-1-4-4 بررسی جریانهای محلی118
6-3-1-1-5 دما (درجه حرارت)118
6-3-1-1-6 بررسی موقعیت خورشید118
6-3-1-1-7 بررسی میزان بارندگی119
6-3-1-1-8 بررسی میزان رطوبت هوا119
6-3-1-1-9 بررسی بادهای منطقه119
6-3-1-2 شناخت عوارض طبیعی منطقه119
6-3-1-3 شناخت عوامل آلوده کننده زیست محیطی شهر120
6-4-2 شناخت مولفه‌های طراحی شهری (کیفیت محیط)120
6-4-2-1 عوامل موثر بر شکل گیری منطقه‌ی تاریخی120
6-4-2-1 عوامل طبیعی120
6-4-2-2 عوامل اقتصادی120
6-4-2-3 عوامل ارتباطی121
6-4-2-4 عوامل دفاعی121
6-5 احداث آمل و وجه تسمیه آن121
6-5-1 هسته‌ی اولیه شهر و نحوه‌ی گسترش آن122
6-5-2 سیر تحول فضایی-کالبدی شهر آمل122
6-5-2-1 سیر تحول شهر آمل قبل از اسلام122
6-5-2-2 سیر تحول شهر آمل بعد از اسلام تا قاجاریه123
6-5-2-3 سیر تحول شهر در درون معاصر (پهلوی اول)124
6-5-2-4 سیر تحول شهر در درون معاصر (پهلوی دوم)125
6-5-3 خط آسمان125
6-5-4 نقشه کاربری اراضی126
6-5-5 نقشه قدمت بناها126
6-5-6 نقشه تعداد طبقات ساختمان ها127
6-5-7 نقشه درجه بندی معابر127
6-5-8 جدول سوات128
6-5-9 گزینه‌های مفهومی129
گزینه شماره 1129
مزایا129
معایب129
گزینه شماره 2130
مزایا130
معایب130
جدول مقایسه و امتیاز دهی گزینه‌های مفهومی132
6-6 حوزه‌های طراحی133
خیابان مهدیه133
6-6-1-1 تحلیل نمای اطراف سایت133
رسیدن به الگوواره‌ی برای نما138
6-6-1-2 راهکارهای خیابان مهدیه138
6-6-2 گذر139
6-6-2-1 راهکارهای طراحی گذر139
6-6-3 سیمای جداره ها142
6-6-4 طراحی مبلمان شهری146
7- مدارک طراحی148
- منابع و مواخذ155
فهرست جداول
جدول 2-1- برخی نظریات مطرح شده در مورد جرم و ناامنی در فضای شهری19
جدول 2-2-شاخص‌های فرسودگی33
جدول 2-2- درجات فرسودگی34
جدول 2-3-راه کارها و نتایج ابعاد گوناگون مشارکت در مداخله در بافتهای تاریخی و فرسوده شهری53
جدول 2-4-نظریه پردازان حامی پیاده مداری64
جدول 2-6- راهبردها و راه کارهای پیشنهادی جهت افزایش پیاده مداری بافتهای تاریخی و فرسوده66
جدول 3-1 سیر تکامل سیاستهای جهانی مداخله در بافتهای کهن71
جدول 3-2- جایگاه توجه به هویت بومی در تحولات بافتهای با ارزش فرهنگی و تاریخی74
جدول 3-3-جایگاه توجه به هویت بومی در تحولات بافتهای با ارزش فرهنگی و تاریخی79
6-5-8 جدول سوات128
6-1 جدول سوات128
6-2 جدول مقایسه و امتیاز دهی گزینه‌های مفهومی132
فهرست تصاویر
تصویر 6-1 خط آسمان خیابان مهدیه(وضع موجود)125
تصویر 6-2 خط آسمان خیابان مهدیه(وضع موجود)125
تصویر 6-3 نقشه کاربری اراضی126
تصویر 6-4 نقشه قدمت بناها126
تصویر 6-5 نقشه تعداد طبقات ساختمان ها127
تصویر 6-6 نقشه درجه بندی معابر127
تصویر 6-7 گزینه‌های مفهومی شماره 1129
تصویر 6-8 گزینه‌های مفهومی شماره 2130
تصویر 6-9 گزینه‌های مفهومی شماره 2131
تصویر 6-10 تغییر نوع آرایه (آجرکاری) از عمودی به افقی در زیر سقف و شیروانی133
تصویر 6-11 تراس بیرون زده از کالبد ساختمان134
تصویر 6-12 استفاده از پنجره‌ی تخت در دوره‌ی پهلوی به جای پنجره‌ی درون رفته دوره‌ی قاجار134
تصویر 6-13 بیرون زدگی سقف135
تصویر 6-14 شیب کم سقف شیروانی135
تصویر 6-15 استفاده از قاب پنجره‌ی برجسته136
تصویر 6-16 استفاده از نعل درگاهی مسطح136
تصویر 6-17 نمای سیمانی و بتونی سفید در کل بنای ساختمان137
تصویر 6-18 شکستن ریتم و کشیدگی افقی توسط عناصر عمودی137
تصویر 6-19 الگوواره‌ی نما138
تصویر 6-20 استفاده از تنوع فضایی موجود در گذر جهت تقویت تنوع فضای مکث و فضای حرکتی139
تصویر 6-21 ایجاد فضاهای نشستن و تجمع افراد140
تصویر 6-22 اولویت حرکت پیاده در گذرهای تاریخی جهت درک بهتر محیط140
تصویر 6- 23 تامین زیر ساختمان‌های لازم جهت دفع زباله و آب‌های سطحی گذر140
تصویر 6-24 تابلو‌های شناسایی مسیر141
تصویر6-25 سرپوشیدگی گذرها در نقاطی با توجه به میزان بارش باران141
تصویر 6-26 حریمی برای مشتریان و مسیر حرکت پیاده جلوی تجاری‌ها142
تصویر 6-27 حریمی برای مشتریان143
تصویر 6-28 ارتفاع نصب تابلو از کف143
تصویر 6-29 ارتفاع مناسب تجاریهای همکف143
تصویر 6-30 فاصله مناسب تابلو‌های افقی دو واحد مجاور144
تصویر 6-31 ارتفاع مناسب پیشخوان کالبدهای تجاری‌ها در صورت نیاز144
تصویر 6-32 پیش آمدگی مناسب تابلوها144
تصویر 6-33 نورپردازی مناسب برای جداره‌های ارزشمند در شب145
تصویر 6-34 مبلمان شهری مناسب جهت تحقق قرارگاههای رفتاری متنوع در طول گذر145
تصویر 6-35 ریزش فعالیت‌های واحدهای تجاری به فضای پیاده رو تا حد یک مرتبه به نحوی که مانع عبور پیاده نگردد146
تصویر 6-37 مبلمان شهری146
تصویر 6-38 مبلمان شهری147
تصویر 6-39 مبلمان شهری147
تصویر 6-40 مبلمان شهری147
فصل اول
مقدمه
1-1 بیان مساله
کشور ما ایران، دارای فرهنگ بسیار متنوع و تاریخ کهنی است و یکی از
غنی‌ترین کشورهای جهان از حیث ساخت فضاهای انسانی در بیشترین دوره‌های
تاریخی تمدن و فرهنگ بشر و حتی ما قبل تاریخ است. با برقراری رابطه بین
فرهنگ و معماری و شهرسازی، علاوه بر اینکه این آثار گرانبها را ارج مینهیم
میتوانیم همانند گذشته، آثار درخشانی را به جامعه‌ی بشری عرضه داریم.
از جمله‌ی فضاهای انسانی که محل تعامل اجتماعی و فرهنگی نیز می‌باشد،
بافت‌ها و معابر با ارزش تاریخی است که ذهن شهروندان را انباشته از خاطرات
جمعی و ذهنیت‌های مشترک راجع به نوع و چگونگی حیات مدنی می‌گردانند. شبکه
در هم تنیده این بافت‌ها و معابر که نتیجه سالها تلاش شهروندان برای تداوم
حیات شهری است، مملو از خاطرات، دلمشغولی ها، نیازها و مسائل شهروندان بوده
و گویای نوع زندگی، طرز فکر، سطح اقتصادی، نوع روابط اجتماعی و سایر
اشتراکات ذهنی و عینی شهروندان در مقیاس شهر می‌باشد. از دید عملکردگرایان،
معابر فضایی ارتباطی است که جهت دهنده، تقسیم کننده و تقویت کننده ساختار
شهر است. آنان که به ادارک محیط اهمیت می‌دهند راه‌ها را مهمترین عامل
سازمان یافته در نقشه پرداری ذهنی انسان می‌دانند (lynch 1960). جامعه
شناسان شهری حیات و مدنیت یک شهر را در ارتباط با فضاهای باز آن دانسته،
جین جیکوبز (1961) در این ارتباط می‌گوید: فکر کردن به شهر یعنی به تصور در
آوردن خیابان‌های معابر با برقرای مناسب تبادلات و ارتباطات کالبدی، فضایی
و اجتماعی شهر میتواند در حیات و سرزندگی فضاهای شهری بیشترین نقش را
داشته باشد.
خیابان‌ها بیش از آنکه سازنده ساختار کالبدی شهر باشند، بیانگر ساختار
اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه می‌باشند. به همین خاطر نه می‌توان با
دیدگاهی شهودی- هنری به تغییر و تزیین خیابان‌های موجود شهری پرداخت و با
تصمیماتی خود محورانه حافظه جمعی را از چهره خیابان زدود و نه می‌توان به
بهانه حل مسئله ترافیک سواره، مقام آنرا در حد یک "شریان عبوری" تنزل داد.
امروزه نقش معابر به عنوان مکانی برای تعاملات اجتماعی، دیداری، برخوردها و
صحنه حضور شهروندان شدیداً تضعیف شده است (پاکزاد، 1383، صص 134-133).
نظر به اینکه در شهرستان آمل بافت با ارزش دوره‌ی صفوی توسط خیابان‌هایی
که در دوران پهلوی احداث شده‌اند، برش خورده، معابر و خیابان به عنوان
مسیری باارزش تاریخی و شایسته برای معاصرسازی و بازپیرایی به حساب می‌آیند.
ازین رو در این مجال سعی بر آن است که با بررسی بافت و معبر با ارزش
تاریخی در شهرستان آمل به عنوان محملی برای تبادل فرهنگ و معماری، به
نوبه‌ی خود، گام کوچکی برای بهبود وضعیت موجود بردارم.
1-2 اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع
تا کنون با دید فنی و سواره مداری تحقیقات فراوانی در خصوص ترافیک سواره
و مقاوم‌سازی ساختمان‌های بافت‌فرسوده محدوده طراحی انجام گرفته، مرمت
بناهای با اهمیت بازار و حواشی آن آغاز شده، اما هیچ‌گاه به صورت جامع با
تکیه بر پیاده‌مداری و رفتارشناسی انسانی، مطالعه و طراحی آن صورت نپذیرفته
و به مجموعه بافت و ساختار آن به عنوان یک موجود زنده که نقاط و نشانه‌ها و
مکان خاطرات گوناگون دربردارد، نگاه نشده است. در این پروژه با تاکید بر
مراکز محلی منطبق بر الگوهای بومی و مکان‌خاطرات و حفظ نشان‌های بافتار
موجود، به برنامهریزی و طراحی و بهسازی آن پرداخته می‌شود. این پروژه به
عنوان یک نمونه و الگوی نوین میتواند در طرحهای احیای بافت فرسوده مورد
استفاده اجرایی واقع گردد و در سیاست‌گذاری نمونه‌های مشابه نیز راه‌گشا
باشد.
همچنین می‌توان با خلق فضا و بازپیرایی بافت ارزشمند تاریخی، جهت ایجاد و
بازآفرینی حوزه‌ی عمومی و جلب عموم مردم در جهت تعامل اجتماعی کوشید و با
رهایی بخشیدن شهروند متمدن از فضاهای مجازی، انسان امروز را بیش از پیش به
تعاملات و برخوردهای اجتماعی در فضاهای عمومی ترغیب کرد.
1-3 پرسش‌های پژوهش
1 -تعریف فضای عمومی؟
2 – اهمیت خیابان به عنوان فضای عمومی چیست؟
3- تعریف بافت باارزش تاریخی؟
4-تعریف بافت فرسوده؟
5- پیشینه مفهوم خیابان چیست؟
6 –خیابان چیست؟
7 –اصول کلی طراحی و بهسازی محیطی بافتهای باارزش تاریخی؟
8 – خیابان شهری انسان گرای پیاده مدار چیست؟
9- جایگاه معماری به عنوان ایجادکننده‌ی محیطی برای تعامل انسانی (در مقابل فضاهای مجازی) کجاست؟
10 –تاثیر منفی تکنولوژی در برخورد و تعاملات انسانی؟
11- چگونه می‌توان انسان ایرانی را در محیطی با ارزش تاریخی به تعامل انسانی با همنوع خود واداشت (در مقابل جذابیت‌های محیط مجازی) ؟
12–اصول کلی طراحی و بهسازی محیطی خیابان‌های شهری؟
13- تجارب کشورهای دیگر در خصوص معیارهای طراحی خیابان شهری؟
اهداف
1-4-1 اهداف نظری
1– شناخت نحوه‌ی معاصرسازی بافت ارزشمند تاریخی شهرستان آمل با رویکرد
معماری پایدار(مطالعه‌ی موردی پل دوازده چشمه تا سبزه میدان (خیابان مهدیه و
خیابان انقلاب)
2- ارایه راهکارهای اصولی و منطقی به شهرسازان، معماران وسیاست گذاران اجرایی در حوزه معماری کشور، استان و شهرستان آمل
1-4-2 اهداف عملی
با انجام این تحقیق ارگانهایی همچون: شهرداری، استانداری، سازمان میراث
فرهنگی و...... میتوانند از نتایج این پژوهش بهره مند گشته و کمک شایانی را
در رابطه با اتخاذ سیاستهای مناسب برای توسعه و شناخت بهتر معماری این مرز
و بوم بنماید.
1-4 چگونگی جمع آوری داده‌ها
روش تحقیق کیفی + موردپژوهش با استفاده از راهکارهای ترکیبی + رویکرد طراحیمحور + نوع: کاربردی
نوع روش تحقیق:
روش گردآوری اطلاعات (میدانی ـ کتابخانه ای و غیره)
اطلاعات مورد نیاز برای انجام این تحقیق به 2 صورت جمع‌آوری خواهد شد:
الف ـ اطلاعات اسنادی (کتابخانه‌ای):
ب ـ روش میدانی:
ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه، کارت مصاحبه، کارت مشاهده، کارت آزمون، فیش، جدول و غیره)
فصل دوم
مبانی نظری پژوهش
2- مبانی نظری پژوهش
2-1 تعاریف، اصول و مبانی نظری
2-1 واژه شناسی
2-1-1 بهسازی
مجموعه اقداماتی که در راستای ارتقا و بهبود کالبد فرسوده در کوتاه مدت
صورت می‌پذیرد. در واقع بهسازی زمان صورت میگیرد که فرسودگی نسبی بافت و
بنا از لحاظ عملکردی رخ داده باشد. بهسازی میتواند اقدامات زیر (حناچی و
همکاران، 8:1386) را دربر گیرد:
2-1-1-1 بازیافت
بازیافت به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که با حداقل هزینه و حداقل
مداخلات، به ایجاد شرایط زیست بهینه منجر گردد. در واقع بازیافت به مجموعه
اقداماتی گفته می‌شود که شرط دوام و بقای فضای معماری را در محیط پیرامونش
بیشتر کند. بازیافت به معنای رفع خطر و بازگرداندن حیات مجدد به فضا در
کوتاه مدت، با استفاده از نیروی حیاتی موجود در فضا، بنا یا مجموعه شهری
است.
2-1-1-2 مراقبت
مراقبت به معنای حفظ، نگهداری، ممانعت و جلوگیری از خطرات و آسیب‌هایی
است که به کالبد یا عملکرد اثر وارد می‌شود و در نهایت به اتخاذ تدابیر
مناسب برای جلوگیری از خطرات احتمالی می‌انجامد. گاهی دامنه این واژه آنقدر
گسترش می‌یابد که از آن به عنوان امری آئینی یاد می‌شود، به طوری که
مخالفت با آن و یا حتی بی‌توجهی به آن نوعی عمل ضد آیینی محسوب می‌شود.
این واژه بمعنای ایجاد شرایط مناسب به منظور حفظ و نگهداری مداوم فضای معماری است.
2-1-1-3 حمایت
حمایت میتواند دربر گیرنده مجموعه اقداماتی نظیر تهیه و تدوین قوانین،
جلب حمایت‌های دولتی، تعیین حوزه‌های حفاظتی و.... بوده و اقدامات مرمتی و
تعمیر را نیز شامل شود.
2-1-1-4- استحکام پذیری
استحکام بخشی به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که توسط آن بتوان شاهد
افزایش امنیت، قدرت و استحکام فضا، مجموعه و یا بنا بود. «هدف اساسی این
عمل، بالا بردن میزان دوام و یکپارچگی در ساختار» سازمان فضایی و در مقیاس
فضای معماری و مجموعه شهری، این امر در استحکام بخشی فضایی و در مقیاس بنا،
در استحکام بخشی و تقویت سازه بنا مطرح گردد.
2-1-1-5- توان بخشی
توانبخشی بمعنای تجدید توان، تجدید حیات و حتی تجدید حیثیت یک بافت کهن
است. توانبخشی از طریق تزریق فعالیت جدید در فضا سبب تجدید حیات بافت کهن
می‌گردد. تجدید حیات یا تجدید حیثیت میتواند، تبدیل به ارتقای هویت معماری
گردد. این واژه بیش از آنکه امری هملی محسوب شود، امری مفهومی و روانی
است.
2-1-1-6 – بهبود، سازماندهی و باز آبادانی
این واژه به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که باعث تقویت جنبه‌های مثبت و
تضعیف جنبه‌های منفی فضا، مجموعه و بنا شود. این اقدام میتواند مسائل
اجتماعی، اقتصادی، مالی- فنی، اداری- اجرایی و کالبدی- فضایی را در بر
میگیرد.
